پديد آورندگان :
رسايي، بهنوش دانشگاه رازي - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي توليد و ژنتيك گياهي، كرمانشاه، ايران , جلالي هنرمند، سعيد دانشگاه رازي - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي توليد و ژنتيك گياهي، كرمانشاه، ايران , قبادي، مختار دانشگاه رازي - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي توليد و ژنتيك گياهي، كرمانشاه، ايران , ژو، گوئيشنگ دانشگاه يانگژو - دانشكده كشاورزي - آزمايشگاه كليدي ژنتيك و فيزيولوژي محصولات زراعي، جيانگسو، چين
كليدواژه :
وزن خشك ميوه , گوجه فرنگي , تنش رطوبتي , اسيد آبسيزيك , اشعه فرابنفش
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: كاربرد طيف معيني از اشعه فرابنفش (كمتر از 50 كيلوژول بر مترمربع در روز)، يكي از روش هاي تحريك سيستم دفاعي گياه است كه مي تواند منجر به افزايش متابوليسم سلولي، بهبود فرآيندهاي فيزيولوژيكي و افزايش مقاومت گياه به تنش هاي مختلف محيطي مي گردد. بر همين اساس آزمايشي به منظور بررسي تأثير تابش اشعه فرابنفش (UV-AB، UV-C و نور طبيعي) و محلولپاشي هورمون آبسيزيك اسيد بر تغييرات صفات زراعي و عملكرد ميوه گياه گوجه فرنگي تحت شرايط تنش كم آبي در مراحل رويشي و زايشي به مرحله اجرا در آمد.
مواد و روشها: اين آزمايش دو ساله به صورت تجزيه مركب در آرايش فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سالهاي زراعي 94-1393 و 95-1394 صورت گرفت. تيمارهاي آزمايشي شامل: (1) طيف هاي خفيف اشعه فرابنفش (عدم تابش اشعه (شاهد)، UV-AB و UV-C)، (2) محلولپاشي آبسيزيك اسيد (عدم كاربرد و كاربرد هورمون آبسيزيك اسيد) و (3) فاكتور آبياري (آبياري كامل در كل دوره رشد (كنترل)، تنش كم آبي در مرحله رويشي و تنش كم آبي در مرحله زايشي) بودند.
يافته ها: نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثرات ساده اشعه خفيف فرابنفش، هورمون آبسيزيك اسيد و فاكتور آبياري بر عملكرد ميوه گوجه فرنگي و وزن تازه ميوه در سطح يك درصد معنيدار بود اما براي تعداد ميوه و وزن خشك ميوه اثر ساده هورمون آبسيزيك اسيد معنيدار نبود. نتايج نشانگر اين مطلب بود كه در سال اول تابش پرتوهاي فرابنفش UV-AB و UV-C به ترتيب سبب كاهش 8/15 و 3/16 درصدي تعداد ميوه در بوته شد ولي در سال دوم تغييرات محسوسي مشاهده شد به طوري كه تابش اشعه UV-AB سبب افزايش 6.2 درصدي و اشعه UV-C موجب كاهش 14.1 درصدي تعداد ميوه در بوته شدند. در بررسي نتايج مشخص شد كه در شرايط آبياري كامل وزن خشك ميوه به طور كلي از شرايط تنش كم آبي در مراحل رويشي و زايشي بيشتر بوده با اين حال استفاده از اشعه هاي خفيف UV-AB و UV-C، هم در شرايط آبياري كامل و هم در شرايط تنش كم آبي وزن خشك ميوه نسبتاً كمتري نسبت به عدم استفاده از اشعه UV، بدست آورده است. نتايج اثر متقابل فاكتور آبياري × محلولپاشي آبسيزيك اسيد نشان داد كه در تمامي تيمارهاي آبياري اعم از آبياري كامل و تنش كم آبي در مرحله رويشي و زايشي محلولپاشي آبسيزيك اسيد به ترتيب سبب افزايش 18.1، 11.5 و 7.8 درصدي عملكرد ميوه در بوته شد. نتايج بدست آمده براي صفت وزن خشك ميوه براي شاخص وزن خشك ميوه به وزن تازه نيز صادق بود. بدين صورت كه در تمامي سطوح كم آبي و شاهد، شاخص وزن خشك ميوه به وزن تازه در بوته هايي كه تحت تأثير تابش خفيف UV-AB، قرار گرفته بودند نسبت به عدم تابش اشعه فرابنفش و اشعه خفيف UV-C كمتري بود. نتايج نشان داد كه در شرايط آبياري كامل محلولپاشي آبسيزيك اسيد سبب كاهش شاخص وزن خشك ميوه به وزن تازه مي گردد در حالي كه محلولپاشي آن در شرايط تنش كم آبي در مراحل رويشي و زايشي به ترتيب افزايش 5.1 و 6.5 درصدي صفت فوق را به دنبال دارد.
نتيجه گيري: نتايج نشان داد تركيب تيماري كاربرد آبسيزيك اسيد × آبياري كامل × UV-AB بر عملكرد ميوه در بوته، تعداد ميوه در بوته و وزن خشك ميوه بهترين بوده است. در مجموع ميتوان چنين بيان كرد كه استفاده از اشعه خفيف UV-AB به همراه كاربرد هورمون آبسيزيك اسيد ميتواند در عملكرد ميوه و اجزاي عملكرد گوجه فرنگي اثر مثبت داشته باشد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: The use of low doses of ultraviolet radiation (< 50 kJ m-2 day-1), is one way to stimulate plant defense system that can increase cell metabolism, improve physiological processes and increase plant resistance to various environmental stresses. Accordingly, an experiment was conducted to investigate the effect of ultraviolet radiation (UV-AB, UV-C and natural light) and spraying of the abscisic acid hormone on the changes of agronomic traits and fruit yield of tomato plants under water deficit stress conditions during vegetative and reproductive stages. Materials and methods: In this two-years experiment was conducted out in the form of a compound factor analysis in a factorial using based on a randomized complete block design with four replications in 2014-15 and 2015-16 crop years. Experimental treatments include: (1) mild spectra of ultraviolet radiation (non-radiation (control), UV-AB and UV-C), (2) abscisic acid (non-application and application of abscisic acid hormone) and (3) irrigation factor (full irrigation during the whole growth period (control or non-water deficit stress), water deficit stress during vegetative stage and water deficit stress at reproductive stage). Results: The results of analysis of variance showed that the effects of mild ultraviolet radiation, abscisic acid hormone and irrigation factor on fruit yield of tomato and fresh weight of fruit were significant at 1% level, but the effect of the abscisic acid hormone was not significant on the number of fruit per plant and dry weight of fruit. The results indicated that during the first year ultraviolet radiation of UV-AB and UV-C reduced by 15.8 and 16.3% of the number of fruits per plant. But in the second year, there were notable changes, so that UV-AB radiation increased by 6.2% and UV-C radiation decreased by14.1% of the number of fruits per plant. The results showed that in full irrigation conditions, dry weight of fruit was generally higher than water deficit stress at vegetative and reproductive stages, however, the use of UV-AB and UV-C rays in the full irrigation and water deficit stress conditions, the dry weight of fruit is relatively less than the non-use of UV rays. The results of interaction of irrigation factor × application of abscisic acid showed that in all irrigation treatments including full irrigation, water deficit stress at vegetative and reproductive stages application of abscisic acid increased fruit yield per plant, 18.1, 11.5 and 7.8%, respectively. The results obtained for dry weight of fruit for the index of dry weight of fruit to fresh weight were also true. Thus, at all levels of water deficit and control, the index of dry weight of fruit to fresh weight in plants exposed to mild radiation of UV-AB was less than non-ultraviolet irradiation and mild radiation of UV-C. The results showed that the under full irrigation conditions, application of abscisic acid reduced the index of dry weight of fruit to fresh weight, while its application in water deficit stress at vegetative and reproductive stages increased by 5.1 and 6.5% of the above attributes, respectively. Conclusion: Results showed that the treatment combination of application of abscisic acid × full irrigation × UV-AB was the best in terms of fruit yield per plant, number of fruit per plant, and fruit dry weight. Overall, it could be stated that the use of low doses of UV-AB radiation with application of abscisic acid can have a positive effect on fruit yield and yield components of tomato.
