ارزيابي شدت و پهنه‌بندي وضعيت خشكسالي استان فارس براساس شاخص بي‌نظمي بارش (RAI)

Drought Condition Severity and Zoning based on Rainfall Anomaly Index (RAI) in Fars Province

يكي از مشكلاتي كه بشر بخصوص در سال­هاي اخير با آن مواجه شده بحران آب و وقوع خشكسالي هيدرولوژيكي است و از طرفي چون خشكسالي هيدرولوژيكي بصورت تدريجي اتفاق مي­ افتد و در مدت زمان طولاني­ تري اثرات خود را بر جاي مي­ گذارد پايش خشكسالي براي ما حائز اهميت است. در ميان شاخص ­هاي نظارت و پايش خشكسالي شاخص ناهنجاري بارندگي، به دليل سادگي و تأثير بالاي آن يكي از روش­هاي مناسب محسوب مي­گردد. هدف از اين پژوهش پايش و پهنه ­بندي خشكسالي با استفاده از شاخص RAI در طول دوره آماري 20 ساله (سال1370تا 1390) در 10 ايستگاه كازرون، دشت ارژن، فراشبند، بند بهمن، جهرم، جوكان، بوانات، درياچه كافتر، قلات و ني­ريز مي ­باشد پراكنش ايستگاه ­ها به نسبت يكسان در كل استان صورت گرفته است. همچنين نمودارهاي پهنه ­بندي اوضاع خشكسالي براي دوره­ هاي بلند مدت و شديدترين وضعيت در انتهاي پژوهش ارائه شده است. نتايج نشان داد به طور تقريب و كلي در همه ايستگاه­ ها از سال 1370 تا 1380 پراكنش خشكسالي بيشتر بصورت دوره­ هاي يكساله و كوتاه مدت بطور متناوب اتفاق افتاده است و وضعيت خشكسالي از سال 1380 تا 1390 بطور تقريبي در همه ايستگاه­ها كه معرف كل استان فارس است، بيشتر به صورت دوره ­هاي چندساله و بلند مدت خشكسالي مشاهده مي­ گردد. براساس شاخص RAI شديدترين خشكسالي درسال 1379 در ايستگاه جهرم با مقدار 3/94- و در سال 1373 در ايستگاه كازرون با مقدار 3/87- اتفاق افتاده است. همچنين براساس شاخص RAI بيشترين مقدار ترسالي در ايستگاه ني­ريز با مقدار 4/3 و در سال 1375 به وقوع پيوسته است.

One of the main problems that the human beings are facing these days, is the occurrence of the hydrological droughts and the resulting water crisis. Since the hydrological droughts happen gradually and have long term effects, drought monitoring is of a high importance. Among the indices of drought monitoring, the rainfall abnormality index (RAI) is being widely employed because of its simplicity and high accuracy. The required precipitation data have been gathered from 10 hydrometric stations with an appropriate distribution in the studied region, including the Kazeroun, Dasht Arjan, Farashband, Band Bahman, Jahrom, Joukan, Bovanat, Kaftar Lake, Ghalat, and Neyreez stations. The gathered data are for a statistical period of over 20 years from 1991 to 2011. The drought zoning diagrams are presented for long periods and the most severe droughts are determined. The results revealed that in all stations، generally and roughly, drought occurred sporadically in the form of a 1-year periods between 1991 and 2001. an‎d between 2002 and 2011 drought, mostly occurred in the form of multi-year long periods. Based on the RAI، the two most severe droughts occurred in 2000 in Jahrom station showing an index value of -3.94 and in 1994 in Kazeroun station with an index value of -3.87. Moreover, RAI shows that the most precipitation was recorded in 1996 in Neyreez station with an index value of 4.63.