تأملي نظري در باب موانع توسعۀ فمينيسم اسلامي

اين مقاله با هدف مطالعۀ عوامل تحريف كنندۀ فمينيسم اسلامي در كشورهاي مسلمان واقع در قارۀ آسيا انجام شده و به منظور وارسي فرضيات تحقيق از روشِ تحليل ثانويۀ داده ­هاي مراكز اطلاعات جهاني و گزارش سازمان ملل (2015) استفاده شده است. يافته ­هاي تحقيق نشان دادند دو مانع مهم و تبيين­ كننده در عينيت بخشيدن به اصول فمينيسم اسلامي عبارت است از: 1) دروني شدن ارزش­ هاي مرد سالارانه در حكومت و تقويت فقه ايستا كه زنان را به يك سوژۀ منفعل سياسي مبدل كرده است؛ 2) استعمار غرب و سلطۀ فمينيسم سكولار كه مانع استقلال هويت فمينيسم در كشورهاي اسلامي شده است. در چنين شرايطي تقويت و ترويج فمينيسمِ هرمنوتيك ضرورت دارد كه مبتني بر بر تفسير زنانۀ بومي است. نتايج اين مطالعه نشان داد؛ در شرايطي كه شكاف جنسيتي (توسعه و توانمندسازي جنسيتي) در جامعه افزايش يابد، آزادي­هاي سياسي و حقوق مدني زنان كاهش يابد شود و همزمان يا اصول فقهي در ارتباط با مسائل زنان ايستا باشد يا جامعه تحت استعمار گفتمان فمينيسم سكولار باشد، زمينۀ تعامل با مباني فمينيسم اسلامي در جامعه كاهش مي ­يابد. با توجه به اين شاخص­ ها، در گروهي از كشورهاي اسلامي - آسيايي فقه ايستا و در موارد ديگر، قدرت عملگري استعمار مهمترين عوامل تحريف فمينيسم اسلامي به ­شمار مي ­روند. اگرچه فمينيسم براي مولد بودن نيازمند حفظ پيوندهاي بين ­المللي است، اما تا زماني كه از استعمار گفتمان غرب رها نشود و با توجه به معيارهاي فقه پويا مورد بازانديشي قرار نگيرد، نمي تواند اصالت خود را به عنوان يك انديشۀ رهايي ­بخش بومي در راستاي به رسميت ­شناسي حقوق زنان مسلمان نقش مؤثري ايفا كند.