تحليل روايت چگونگي بازنمايي خانواده در سينماي بعد از انقلاب اسلامي ايران

خانواده، يكي از مهمترين نهادهاي اجتماعي است كه در فيلمهاي سينمايي نيز نمود تصويري دارد. هدف مقاله حاضر اين است كه چگونگي بازنمايي خانواده در سينماي بعد از انقلاب اسلامي را بر اساس عناصر روايي تحليل كند و ارتباط آن را با گفتمانهاي سياسي- اجتماعي دهههاي 1360، 1370 و 1380 تفسير نمايد. براي نيل به هدف فوق، نظريهي گفتمان لاكلائو و موف و نظرية كنش متقابل به عنوان چارچوب مفهومي براي شناسايي ابعاد گفتماني مورد استفاده قرار گرفته و مفاهيمي از تحليل روايت به عنوان چارچوب روشي اقتباس شده است. حجم نمونه شامل 24 فيلم ساخته شده بعد از انقلاب اسلامي است كه به شيوة «نمونه گيري موارد حاد» گزينش و نتايج بعد از تضمين اعتبار، گزارش نويسي شدهاند. نتايج در سطح گفتمان نشان ميدهند كه گفتمان فيلمها با گفتمان سياسي- اجتماعي در هر دهه هم پوشاني دارند. بدين معنا كه ساختار پيرنگ در روايت فيلمها به گونهاي سامان يافتهاند كه ابعاد گفتماني هر دهه را در بازنمود انسجام، دوام و واپاشي خانواده در نظر گرفتهاند. در سطح بازنمايي داستان نيز، با حركت از دهة 1360 به دهة 1370 و سپس دهة 1380 از ميزان كنشهاي پرخاشگرايانه ميان اعضاي خانواده كاسته شده و كنشهاي فاقد محبت جاي آن را گرفته است و به سمت اواخر دههي 1380 كنشهاي جدلي و همراه با سوءظن بين زن و مرد در خانواده نمود يافته است.