نگرش به انگارۀ هنجارين شهروندي "شهروند خوب" كيست؟

Attitude towards Citizenship Normative Pattern Who is a "good citizen"?

شهروندي علاوه بر منزلت يا پايگاهي اجتماعي، نقشي اجتماعي نيز مي‌باشد كه كنشگران برمبناي چگونگي درك و ايفاي آن بر منزلتي كه بستر عملشان بوده است تأثير مي‌گذارند. نقش شهروندي، مانند هر نقش اجتماعي ديگر، از هنجارهايي تشكيل شده است كه به حقوق و تكاليف مستتر در آن شكل مي‌دهند. نوع نگرش به اين هنجارها در تثبيت شكل خاصي از منزلت شهروندي در هر جامعه‌اي مؤثر است. در اين كار براي نگاه از دريچه‌اي هنجاري به مفهوم شهروندي، با غور در ادبيات سياسي و جامعه‌شناختي موضوع، انگاره‌اي هنجارين از شهروندي پرداخته شده است. به اين منظور نقش شهروندي به دو پارۀ حقوق و تكاليف تقسيم شده و سپس سه گروه هنجاريِ اخلاقي، اجتماعي، و قانوني در اين نقش شناسايي شده‌اند. پس از ساختِ انگارۀ مزبور، به بررسي اين پرسش پرداخته شده كه «نگرش شهروندان جامعۀ ما به انگارۀ ساخته شده چگونه است؟» و درواقع "شهروند خوب از نظر جامعۀ ما كيست؟" روش كار پيمايش بوده كه به كمك ابزار پرسش‌نامه در جامعۀ آماري شهروندان بالاي 18 سال شهر تهران، با حجم نمونه‌اي معادل 401 پاسخ‌گو، انجام يافته است. نتايج حاصل شده حاكي از آن است كه در سطح هنجارهاي قانوني، به عنوان نخستين سطح هنجاري، شاهد بالاترين اقبال هستيم و در سطح هنجارهاي اخلاقي، كه ناظر به تثبيت ارزش‌هاي دموكراتيك در اذهان شهروندان است، پايين‌ترين ميزان نگرش مثبت را دارا مي‌باشيم. اين امر جامعۀ ما را، به لحاظ هنجاري، به الگوي كشورهاي اروپاي شرقي نزديك مي‌كند.