مكان‌يابي ساختگاه سد زيرزميني در حوضه آبريز رودخانه گز در استان هرمزگان با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)

Emplacement of Underground dam Sites in Gaz River Basin in Hormozgan province Using GIS

در اغلب نقاط ايران كه داراي اقليم خشك و نيمه خشك است، مديريت منابع آب زيرزميني از اولويت خاصي برخوردار است .يكي از راههاي مفيد در تأمين آب مورد نياز بخشهاي مختلف در اين مناطق و مقابله با بحران خشكسالي، كمك به افزايش ذخاير آب زيرزميني است .موضوع اصلي اين تحقيق مكانيابي سدهاي زيرزميني در حوضه آبريز رودخانه گز در استان هرمزگان است. براين اساس، با استفاده از تحليل ها و آناليز هاي منطقه اي، مدل هاي ارتفاعي رقومي، اطلاعات ماهواره اي، خصوصيات هيدرولوژيكي، زمين شناسي و هواشناسي در نرم افزار هاي مناسب به خصوص GIS بصورت سنجش از دور، مورد بررسي قرار گرفت. براساس نتايج بدست آمده از تحقيق سه سايت بعنوان گزينه مناسب جهت احداث ساختگاه سدزيرزميني معرفي گرديده است. پس از بررسي هاي اوليه و بازديد صحرايي از محل سايت هاي پيشنهادي، سايت شماره (2) بعنوان سايت مستعد و داراي اولويت اول انتخاب گرديد. اين سايت به لحاظ زمين شناسي، بر روي واحدهاي ماسه سنگي و كنگلومرايي و اندكي شيلي ماسه اي درشت دانه با نفوذپذيري خوب قرار دارد. رسوبات كواترنر شامل آبرفت ها و تراسهاي آبرفتي نيز در حاشيه پهنه سيلابي رودخانه گز با نفوذپذيري قابل قبول ديده مي شوند. شيب سطحي رودخانه 2/5 % ارزيابي گرديد كه به لحاظ توپوگرافي، مستعد احداث سد زيرزميني است. حجم آبگيري مخزن سايت پيشنهادي در هر نوبت برابر با 777600 متر مكعب برآورد و مخزن سد در مدت حدود 69 روز پر خواهد شد. لذا با مديريت مناسب، امكان آبگيري 4-3 نوبت در سال وجود دارد. بدين ترتيب حجم آبگيري سالانه سد در 4 نوبت، حدود 3.110.400 متر مكعب برآورد مي شود.

Management of underground resources has a special priority in arid and semi-arid in Iran. Increasing underground resources is one of the useful ways for providing water requirements during the drought years, The main objective of this study was for mapping underground dam in the basin of Gaz River in Hormozgan Province was selected. Accordingly, using regional analyzes and analyzes, digital elevation models, satellite information, hydrological characteristics, geology and meteorology were investigated in appropriate software, especially GIS, in remote sensing, and eventually Three sites were suggested. After preliminary examinations and field visits from selected sites, site number 2 was selected as the prime and priority site. The site is geologically located on sandstone and conglomerate units, and a small Chilean sand gravel with good permeability. Quaternary sediments including alluvium and alluvial terraces are also seen at the margin of the flood zone of Gaz river with acceptable permeability. The surface slope of the river was estimated at 2.5%, which is topographically prone to underground dam construction. The reservoir drainage area of the proposed site is estimated to be 777600 cubic meters per day and the reservoir will be filled in for about 69 days. Therefore, with proper management, it is possible to drain 3-4 times per year. Thus, the annual drainage capacity of the dam is estimated at 3,110,400 cubic meters in four turns.