ارزيابي تحمل ارقام منتخب گندم نان به بيماري‌ زنگ زرد

Evaluation of Tolerance to Yellow Rust Disease in Some Selected Bread Wheat Cultivars

تحمل به بيماري از اين واقعيت نشأت مي‌گيرد كه در شرايط بيماري شديد كاهش عملكرد در برخي ارقام زراعي كمتر از ساير ارقام در همان شدت بيماري است و از نظر توليد محصول عملكرد مناسبي دارند. به‌منظور ارزيابي ميزان تحمل ارقام گندم نسبت به زنگ زرد در اين پژوهش 20 رقم انتخابي گندم در طي دو سال زراعي 94-1393 و 95-1394 در ايستگاه تحقيقاتي نيشابور بررسي شدند. اثر زنگ زرد بر عملكرد محصول گندم در شرايط بيماري شديد (تنش) در مقايسه با شرايط حفاظت شده از بيماري (عدم تنش) بررسي گرديد. بر اساس نتايج حاصله هر چند ميانگين درصد كاهش عملكرد 20 رقم مورد بررسي نسبت به زنگ زرد 2/18 درصد برآورد شد ولي دامنه‌ي خسارت وارد شده به ارقام مورد بررسي در اين پژوهش در اثر زنگ زرد از 5/3 تا 57 درصد متغير بود. بر اساس نتايج دو ساله شاخص‌هاي تنش، از ميان ارقام حساس به زنگ زرد سه رقم اينيا، نيشابور و كوير به ترتيب با 13، 14 و 16 درصد كاهش عملكرد، و از گروه ارقام نيمه حساس رقم تجن با 71/5 درصد كاهش عملكرد متحمل‌تر به اين بيماري ارزيابي شدند. در اين بررسي، رقم مقاوم سيروان با ميانگين آلودگي 5MS بالاترين واكنش مقاومت را نسبت به زنگ زرد نشان داد اما ميانگين كاهش عملكرد دانه اين رقم در شرايط بيماري حدود 15 درصد و ميانگين وزن هزاردانه آن نسبت به سيروان محافظت شده از بيماري نه درصد كاهش نشان داد.

Tolerance to the disease is defined as the plant's ability to reduce damage caused by a pathogen attack and yield is good even when the plant is infected by pathogen. The concept of tolerance arises from the fact that in conditions of severe disease infection, in some cultivars, yield reduction is less than the other cultivars. In this study, the tolerance of 20 wheat cultivars was evaluated against yellow rust. The effect of stripe rust in Neishabour on grain yield under conditions of severe disease (stress) and protected from disease (non- stress) were analysed. The mean reduction (%) in grain yield in all cultivars infected by yellow rust was 18.2%. Damage by stripe rust varied from 3.5 to 57 percent. Based on the results of two years of disease stress, Kavir, Neishabour and Inia (with 16%, 14% and 13% yield loss, respectively) were more tolerant to yellow rust. In moderately susceptible cultivars, Tajan with 5.71% yield reduction was identifiect as the most tolerant cultivar. Sirvan among the cultivars with moderate infection (5MS) had highest resistance reaction. The average yield reduction of Sirvan in disease condition was about 15%, and its 1000 grain weight reduced by 9% as compared with protected condition.