پديد آورندگان :
اصلاني فرشته پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله تهران - پژوهشكده مديريت خطرپذيري و بحران , اميني حسيني كامبد پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله تهران - پژوهشكده مديريت خطرپذيري و بحران
كليدواژه :
تاب‌آوري و زلزله , شاخص‌ها، چارچوب‌ها و مدل‌ها , مدل و زمين لرزه , دانش پيشگيري و مديريت بحران
چكيده فارسي :
سوانح طبيعي همواره براي جوامع شهري به عنوان چالشي بزرگ مطرح بوده است و سكونت گاه هاي انساني، زيرساخت ها و سرمايه ها همواره در معرض تهديد بوده اند. طبق آمار، سوانح در گذر زمان افزايش يافته اند و همچنين آسيب پذيري جوامع شهري در برابر سوانح (به ويژه در كشورهاي در حال توسعه) سير صعودي داشته است. با افزايش تعداد و تنوع مخاطرات طبيعي در سكونت گاه هاي انساني، معضلي در حيات جوامع بشري ايجاد شده است. بدين منظور، رويكرد رايج از تاكيد بر مقوله كاهش آسيب پذيري و مقاوم سازي صرفاً كالبدي، به تاب آوري در برابر سوانح تغيير يافته است.روش: اين پژوهش، بر اساس بررسي و مطالعه مروري است كه در آن از منابع كتابخانه اي استفاده شده است و بر اساس مطالعه ي كتب، مقالات، رساله ها، اسناد، گزارش ها و همچنين سايتهاي اينترنتي معتبر، به شناسايي و تبيين مفاهيم، شاخص ها، چارچوب ها و مدل هاي تاب آوري در برابر زلزله پرداخت. بر پايه مرور متون تخصصي و اسناد مكتوب در اين حوزه، ضمن بررسي مباني نظري تاب آوري، به ابعاد، مولفه ها، سنجه ها و معيارهاي تاب آوري در برابر سانحه نيز پرداخته شد.يافته ها: تاب آوري در ذات خود، داراي بعد اجتماعي است. در واقع تاب آوري در برابر سانحه، يك مفهوم زنده و پويا است و بيشتر، كنش جمعي و همكاري براي مقابله با بحران اجتماعي است. به بيان ديگر، جامعه را بايد تاب آور نمود تا بتواند كالبد را استحكام بخشد. بنابراين، به نظر مي رسد با توجه به ارتباطات و هم پيوندي ابعاد ملموس و ناملموس تاب آوري، پژوهشگران بايد در اين حوزه، رويكردي جامع نگر و همه شمول داشته باشند. به بيان ديگر، ديدگاه هاي تك بعدي در اين حوزه، ديگر كارگشا نخواهد بود. در حوزه تاب آوري در برابر سانحه، آنچه بيش از پيش مورد نياز است، پژوهش هاي ميان رشته اي با رويكرد تركيبي است كه دستاورد آن ، مدل هاي تركيبي و تعميم پذير با هدف ارتقاي تاب آوري در برابر سوانح باشد.نتيجه گيري : تاب آوري در برابر سانحه، مفهومي به نسبت جديد است و بيش از چند دهه از آن نمي گذرد. براي ادامه پژوهش ها در اين حوزه، به كارگيري رويكرد تركيبي، اجتناب ناپذير است و با هدف ارتقاي تاب آوري، بايد روش هاي كمي و كيفي به گونه اي مناسب با هم تركيب شوند تا به صورت عملياتي به ارتقاي تاب آوري در برابر زلزله منجر شود. افزون بر اين، چارچوب معيشت پايدار، رويكرد محله محور در حوزه تاب آوري سانحه را در كشورهاي در حال توسعه پيشنهاد مي كند. محله، جدا از دارا بودن روابط اجتماعي پويا در يك محدوده جغرافيايي خاص، به واسطه وجود معيارهاي ذهني، بستر مناسبي در جهت بهبود زندگي جمعي و تاب آوري سانحه است.
چكيده لاتين :
Background and objective: Natural disasters have always been a major challenge for urban communities, and human settlements, infrastructures
and capital have been threatened always. According to statistics, casualties have increased over time, and the vulnerability of urban communities
has risen sharply against disasters (especially in developing countries). By increasing the numbers and varieties of natural hazards in
human settlements, a problem has been created in the life of human societies. In this point, the current approach to focusing on the reduction
of vulnerability and purely physical rehabilitation has changed to resilience against disasters.
Method: This paper is a review study using library resources, based on books, articles, thesis, reports, documents as well as valid internet sites, to
identify and explain the concepts, indicators frames and models of earthquake resilience. Based on the review of specialized texts and written documents
in this field, the study of theoretical foundations of the resilience, the dimensions, components and measures of anticipation are discussed.
Findings: Resilience in its essence has a social dimension. In fact, resilience against a disaster is a living and dynamic concept and more is a
collective action and cooperation to deal with the social crisis. In other words, society should be resilient to strengthen the body. Therefore, it
seems that, regarding the connections and interconnectedness of the intangible and intangible dimensions of resilience, researchers should
have a comprehensive and all-inclusive approach in this field. In other words, one-dimensional views in this area will no longer work. In fact, in
the field of the resilience against a disaster, what is more and more needed is interdisciplinary researches with a compound approach whose
achievement is a mixed and generalizable model with the goal of promoting resilience against disasters.
Conclusion: The resilience against disasters is a relatively new concept and does not go away for several decades. In order to continue researches
in this field, the application of the compound approach is inevitable, and with the purpose of increasing the resilience, qualitative and
methods should be appropriately combined to function in an operational manner to resilience against earthquake. In addition, the sustainable
livelihood framework suggests a neighborhood-based approach to disaster mitigation in developing countries. Neighborhood, apart from the
existence of dynamic social relationships in a specific geographical area, is due to the existence of subjective criteria, a suitable platform for
improving collective life and disaster relief.
