بررسي تنوع صفت‌هاي رشدي، ميزان اسانس و ويژگي‌هاي اكولوژيك گونه‌‌هاي مختلف بابونۀ رومي (Anthemis spp.) در استان كردستان (ايران)

Evaluation of growth traits variation, essential oil percentage and ecological characteristics of different Anthemis sepecies in Kurdistan province (Iran)

بابونۀ رومي (Anthemis spp.) 39 گونه گياه علفي يك‌ساله و چندساله دارد كه 15 گونۀ آن انحصاري ايران است. كشور ايران پراكنش خوبي از اين گياه دارويي دارد. در پژوهش حاضر براي نخستين‌بار، ويژگي‌هاي رشدي، درصد اسانس و بوم‌شناختي پنج گونۀ مختلف بابونه شامل بابونۀ زرد (A. tinctoria)، بابونۀ شفاف (A. hyalina)، بابونۀ آناتولي (A. wiedemanniana)، بابونۀ شيرازي (A. pseudocotula) و بابونۀ زاگرسي و سوري (A. haussknechtii)با هدف شناخت بهتر ويژگي‌هاي گونه‌هاي بابونۀ رومي در استان كردستان ارزيابي شدند. گونه‌ها در زمان گل‌دهي گياه جمع‌آوري و 13 صفت رشدي به همراه درصد اسانس گونه‌ها و ويژگي‌هاي اكولوژيك رويشگاه گونه بررسي شدند. نتايج نشان دادند بين گونه‌هاي مطالعه‌شده ازنظر ويژگي‌هاي رشدي و درصد اسانس تفاوت وجود دارد. گونۀ بابونۀ زرد و بابونۀ شفاف بيشترين مقادير رشد و عملكرد را داشتند. درصد اسانس بين گونه‌ها از 02/0 تا 15/0 متغير و بيشترين آن به بابونۀ شفاف (15/0 درصد) و سپس بابونۀ آناتولي (08/0 درصد) مربوط بود. تجزيه خوشه‌اي، گونه‌ها را در دو گروه مجزا قرار داد. طبق نتايج پژوهش حاضر، گونه بابونۀ شفاف (A. hyalina) به‌علت داشتن ميزان رشد زياد، اندام حاوي مادۀ مؤثره و درصد اسانس بيشتر برتري دارد و مي‌تواند در صنايع دارويي، غذايي و عطرسازي وبه‌منظور معرفي به برنامه‌هاي اصلاحي استفاده شود.

Anthemis has 39 annual and perennial herbacius species that 15 species of them are from Iran. Iran has a good distribution of this medicinal plant. In this study, the growth characteristics, essential oil percentage and ecological features of five Anthemis species such as: (A. tinctoria), (A. hyalina), (A. wiedemanniana), (A. pseudocotula) and (A. haussknechtii) were evaluated for the first time, in order to better understand the characteristics of them in Kurdistan province. The collection of species was carried out at flowering time and 14 growth traits along with ecological characteristics of the habitat were studied. The results showed that there is variation in growth characteritics and essential oil percentage among the studied species. A. tinctoria and A. hyaline had the highest growth and yield. Essential oil percentage was from 0.02 to 0.15%, most of which was related to A. hyaline (0.15%) and A. setacea (0.08%), respectivly. Cluster analysis divided the species into two groups. According to the results of this study, A. hyaline due to the high growth, organs with contains active ingredient, and high amount of essential oil is superior and can be used in pharmaceutical, food and perfumery industry and breeding programs.