نقدي بر كتاب كيسانيه (تاريخ، ادبيات)

(Review and Criticism of Book of Kissaaneiae, (history , literature

موضوع اين مقاله نقد و بررسي آراء وداد القاضي مولف كتاب كيسانيه درباره آن مذهب است كه به روش توصيفي – تحليلي و با استناد به منابع انجام گرفته است. با توجه به تسلط وداد القاضيبر ادبيات عرب وي به خوبي از عهده استفاده از منابع متقدم عربي و اسناد خطي مربوط به موضوع برآمده است. مولف از اشعار شاعران كيساني و هم از ديدگاه‌هاي و رديه­ هاي مخالفان آنان براي تحليل نقاط تاريك تاريخ كيسانيه بيشترين بهره را برده و به خلاقيت ­هاي مهمي دست يافته است، اما با وجود اين براي بررسي نقاط مبهم تحولات مربوط به كيسانيان گمان‌هايي در اثرش را مطرح كرده است كه برخي از آنها با شواهد تاريخي همخواني ندارد.مولف عبدالله بن سبا را كه محققان درباره وجود تاريخي وي ترديد جدي دارند واقعيت تاريخي دانسته و در موارد بسياري اقدامات سبئيه را محور بحثش قرار داده است وي سخنان علي(ع) درباره فرزندش محمد را هم جامع مورد بررسي قرار نداده است. همچنين مولف برخي اقدامات غاليان پس از مختار را به خود وي نسبت داده است ودادالقاضي در بحث از تطور مفهوم رجعت و غيبت، از كنكاش آيات قرآني و روايات نبوي در اين باره غفلت ورزيده است.

This article aimed to investigate Vedad-al-Ghazi's views, the author of the book entitled as "Kissaniah Sect". This study was carried out based on descriptive-analytic approach and was documented upon the references. Since Vedad-al-Ghazi was proficient in Arabs literature, he could successfully exploit traditional Arabic references and hand-written documents about Kissaniah Sect. He has used Kissaniah's poems and the opposite views to analyze dark points of Kissaniah's history and has gained important creativities in this regard. To investigate the ambiguous points related to Kissaniah, he has proposed some speculations which are not in accord with history. He has mentioned that Abdellahibn Saba was a real person, contrary to the doubts about his historical existence. He has also argued many Sabiah's activities. He has not investigated Ali's (PBUH) statements about his son, Mohammad. Furthermore, he has assigned many activities done by Ghaliah to Mokhtar himself. Vedad-al-Ghazi has ignored to investigate holy Quran verses and Prophet Mohammad's statements to describe the concepts of Rajath and Al-gayba.