نقد مدعاي كتاب نيكسون، كسينجر و شاه درباره روابط شاه و آمريكا

Critic of claim the book of ‘Nixon, Kissinger and Shah’ about relations between Shah and U.S.A

كتاب نيكسون، كسينجر و شاه؛ روابط ايالات متحده و ايران در جنگ سرد از آثار پُر مخاطب در بازار نشر ايران است. در اين كتاب ادعاهاي مهمي دربارۀ ماهيت روابط شاه و آمريكا مطرح شده است. مدعاي اصلي اين است كه آيا شاه در دوره­ اي از حكمراني خود توانست در عرصۀ سياست مستقل از غرب عمل نمايد و با ناديده انگاشتن روابط سلطه ­گر – سلطله ­پذير در دورۀ نيكسون، آمريكا را به دنباله ­رو سياست­هاي منطقه ­اي خود تبديل كند؟ بررسي علل اهميت اين ادعاها و نيز بيان كاستي­ هاي آن از مباحث اصلي اين مقاله است. اين مقاله با نقد مدعاي اصلي اين كتاب به اين نتيجه رسيد كه طي سال­هاي‌ حاكميت‌ مطلقه‌ شاه، چند مرحلة متفاوت‌ در مناسبات ايران و آمريكا رخ نمود و هر بار به اقتضاي شرايط بين ­المللي دربارة توانائي‌­هاي شاه در ادارة‌ كشور ديدگاه­هاي مختلفي در محافل سياسي امريكا شكل گرفت و شاه با استفاده از اين فرصت­هاي كوتاه به ايفاي نقش در منطقه و حتي جهان پرداخت اما اين به معناي توانائي مطلق شاه در تغيير ماهيت مناسبات ايران و آمريكا نبود، زيرا پس از تغيير بستر سياسي و بين­ المللي روابط شاه و آمريكا دوباره به روابط سلطه­ گر و سلطه ­پذير بازگشت.

The book ‘Nixon, Kissinger and Shah; relation between Iran and U.S.A in cold war’ is very marketable book in Iran’s bazaar. There are very important claims about nature of Iran’s relations with U.S.A. Main claim is this question that did Shah acted Independent toward west in political area? Did Shah altered relations of ruler – obedience in Nixon’s period and obliged U.S.A to follow Iran’s regional politics? Studying about importance of this claim and critic of that is main purpose of this article. This article concludes several phases of relation between Iran and U.S.A in decades 1950 until 1970. Hence formed debates about this relation. Shah used international’s opportunity that altered nature of Iran’s relation with U.S.A in several phases and played deferent roles. But these operations didn’t altered nature relation between Iran and U.S.A. because when this was altered the context and international’s opportunities, relation between Iran and U.S.A come bake to ruler – obedience.