بررسي و ارزيابي كتاب ايدئولوژي و اتوپيا: مقدمه‌اي بر جامعه‌شناسي شناخت

”A Critical Review of: “Ideology and Utopia: An Introduction to the Sociology of Knowledge, bBy Karl Mannheim

منظور مانهايم از تدوين كتاب ايدئولوژي و اُتوپيا درواقع، طرح اصول كلي و مباني جامعه‌شناسي شناخت است. پرسش بنيادين و آغازين او دربارة «چگونه انديشيدن» آدميان است. او در اين كتاب، شيوۀ انديشيدن افراد و به‌ويژه روشن‌فكران را باتوجه‌به زمينة اجتماعي و تاريخي زمانه‌اي كه انديشه در اين ظرف مكاني ـ زماني صورت مي‌پذيرد موردبحث قرار مي‌دهد. به‌دنبال همين امر، تدوين كتاب ايدئولوژي و اتوپيا، محصول دورة تاريخي بحران‌زدۀ كنوني، به‌ويژه در زمانة پرتلاطم كشورهاي مجارستان و آلمان در سال‌هاي بين دو جنگ جهاني و به‌قدرت‌رسيدن فاشيزم در اروپاست. او كوشش مي‌كند به مباني چگونگي تفكر و شناخت دست يابد، ولي البته راهي برابرهايي از اين بحران فكري نمي‌يابد. هرچند او خود تحت‌تأثير همين شرايط از زادگاهش بوداپست و مجارستان به آلمان و سپس به انگلستان مهاجرت مي‌كند. برخي مفسران كتاب مانهايم را اثري فلسفي دانسته‌اند، ولي او به‌نظر خودش مي‌كوشد تا با دست‌يافتن به مباني عيني و واقعي تفكر و شناخت و باتوجه‌به اصل نسبت‌گرايي (ارتباطي) انديشه با شرايط تاريخي ـ اجتماعي از مباحث انتزاعي فلسفه فاصله بگيرد.

Mannheim’s purpose in writing Ideology and Utopia: An Introduction to the Sociology of Knowledge was indeed to project the basic principles of sociology of knowledge. The fundamental question for him was about the problem of “how men think”. In his book, he argues the way of thinking by people, especially the intellectuals, in a socio-historical context within which the thoughts take place. So, his book has been the product of the critical historical duration, especially in the agitating time of Hungary and Germany during the years between the two world Wars and the time of Fascism power in Europe. He attempts to find the way of thinking and cognition, but he cannot emancipate from the conditions of thinking crisis in that time. However, he migrates from his home to Germany, and then to Britain under such unfavorable circumstances. Some readers emphasize that this Mannheim’s book is a philosophical work, while he believes that he has attempted to introduce the principles of thinking and knowledge and with his attention to the relation between thought and the socio-historical conditions (as relationism in Mannheim word), he feels that he is keeping distance from philosophy.