ارزيابي كارايي باكتري هاي افزاينده رشد گياه بر عملكرد و اجزاي عملكرد برنج در شرايط كم‌آبي و مقادير كاهش يافته نيتروژن

Evaluation the efficiency of growth promoting bacteria on yield and yield components of rice under deficit irrigation and reduced rates of nitrogen

به منظور بررسي كارآيي باكتري‌هاي افزاينده رشد بر عملكرد و اجزاي عملكرد برنج در شرايط كم آبي و مقادير كاهش يافته نيتروژن، پژوهشي در سال زراعي 91-1390در مؤسسه تحقيقات برنج كشور، معاونت مازندران – آمل به صورت كرت‌هاي دوبار خرد شده در قالب طرح بلو ك هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام گرفت. آبياري به عنوان عامل اصلي در 3 سطح آبياري مرسوم (شاهد) و قطع آبياري در دو مرحله تشكيل آغازي‌هاي پانيكول و پر شدن دانه، مقدار مصرف نيتروژن به عنوان عامل فرعي در سه سطح مقدار توصيه شده (100كيلوگرم نيتروژن در هكتار) ، 75 و 50 درصد مقدار توصيه شده و باكتري‌هاي افزاينده رشد به عنوان عامل فرعي فرعي در 4 سطح شاهد، آزوسپيريلوم ليپوفروم، سودوموناس فلورسنس و تركيب آزوسپيريلوم و سودوموناس بودند. نتايج نشان داد كه سطوح مختلف باكتري‌هاي افزاينده رشد اثر معني داري بر عملكرد شلتوك داشتند به طوري كه تيمار تركيبي آزوسپيريلوم و سودوموناس با 7/43 تن در هكتار بيشترين و تيمار شاهد با 6/13 تن در هكتار كمترين عملكرد شلتوك را دارا بودند.همچنين برهمكنش نيتروژن و باكتري نشان داد كه تيمار شاهد (مقدار توصيه شده نيتروژن) و 75 درصد نيتروژن همراه با تركيب باكتري‌هاي آزوسپيريلوم و سودوموناس، بيشترين تعداد دانه پر در پانيكول (حدود 183 عدد) را داشتند. استفاده از تيمار هاي مختلف آبياري تأثير معني‌داري بر صفات تعداد كل دانه، تعداد دانه پر و پوك و عملكرد دانه داشت و در بين تيمار هاي آبياري، آبياري به شيوه مرسوم با 11/7 تن شلتوك بيشترين عملكرد دانه را دارا بود. در مجموع نتايج اين پژوهش بيانگر نقش مؤثر وكارآمد باكتري هاي افزاينده رشد در بهبود معني‌دار عملكرد شلتوك برنج در شرايط كم‌آبي و نيتروژن كاهش يافته بود.

In order to evaluation the efficiency of growth promoting bacteria on yield and yield components of rice under deficit irrigation and reduced rates of nitrogen, this research was conducted at the Rice Research Institute of Iran – deputy of Mazandaran province (Amol) in 2011- 2012, as split-split plot in a randomized complete block design with three replications. The treatment of low Irrigation were as main factor at three levels (control, no irrigation at either panicle initiation and filling grains) and nitrogen fertilizers (control or recommended dose as the rate of 100 kg.ha-1 nitrogen, 50 and 25% of recommended dose) were assigned to the sub-plots, and the four PGPR treatments [control, Azospirillum lipoferum (AZP), Pseudomonas fluorescence (PSD) and AZP+PSD], were as sub-sub plots. Results showed that different levels of PGPR’s had significantly effect on paddy yield in which the maximum grain yield was obtained by the combination of Azospirillum + Pseudomonas bacterium (7.43 ton.ha-1) and the minimum grain yield was obtained by the control or no bacterium application (6.13 ton.ha-1). Also, Interaction effect between N and Bacterium showed that the maximum filled grain number per panicle was obtained by the treatment of 75% N and control (recommended dose) with combination of Azospirillum + Pseudomonas bacterium (183 number). Using the different treatments of irrigation had significant effects on total grain number, number of filled and hollow grain and grain yield. Among the irrigation treatments the conventional irrigation had the maximum grain yield by 7.11 ton.ha-1. In total, the result of this research showed the effective and efficient role of PGPR’s on significant improvements of rice paddy yield in terms of deficit irrigation and reduced nitrogen.