تأثير سطوح مختلف آبياري بر جذب تشعشع، كارايي مصرف نور و وزن خشك سه رقم ذرت

Effect of different levels irrigation on radiation absorption, radiation use efficiency and total dry weight of three maize cultivars

تأمين شرايط مطلوب جهت استفاده از تشعشع به منظور توليد مواد فتوسنتزي در بالاترين حد كارايي، شرط لازم براي دستيابي به توليد بالا است. بر اين اساس اين تحقيق با هدف ارزيابي اهميت كاهش جذب تشعشع و كارايي مصرف نور در شكل‌گيري ماده خشك و همچنين تغييرات جذب و كارايي مصرف نور طي مراحل رشد ارقام ذرت تحت سطوح مختلف آبياري اجرا شد. آزمايش در سال 1389 در مركز تحقيقات كشاورزي استان كرمانشاه در قالب كرت‌هاي خرد شده معمولي بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. فاكتور اصلي شامل سه سطح تأمين 100، 80 و 60 درصد نياز آبي و فاكتور فرعي ارقام ذرت (S.C704، S.C500 و S.C260) بود. نتايج نشان داد كه رقم S.C704 در مقايسه با ارقام S.C500 و S.C260 در تمام سطوح آبياري سطح برگ و وزن خشك بيشتري توليد كرد. در تيمار آبياري مطلوب كارايي مصرف نور هر سه رقم طي فاز زايشي از فاز رويشي بيشتر بود. اما در تيمارهاي كم آبي كارايي مصرف نور طي فاز زايشي نسبت به فاز رويشي كاهش يافت. با افزايش شدت كم آبي، وزن خشك كل هر سه رقم كاهش يافت. اثر متقابل آبياري و رقم بر جذب تشعشع و كارايي مصرف نور معني‌دار بود. براي تمام ارقام در شرايط تنش ملايم كم آبي نقش كاهش كارايي مصرف نور (75/8 درصد) در مقايسه با كاهش جذب تشعشع (22 درصد) بر افت وزن خشك بيشتر بود. در حالي كه در شرايط تنش شديد كم آبي نقش كاهش جذب تشعشع (57/1 درصد) نسبت به كاهش كارايي مصرف نور (42/8 درصد) بيشتر بود. بنابراين هر چه شدت كم آبي بيشتر باشد ذرت از طريق كاهش سطح برگ و كاهش جذب تشعشع به اين شرايط واكنش نشان مي‌دهد، اما تنش ملايم كم آبي توانايي گياه را در تبديل تشعشع دريافت شده به ماده خشك كاهش مي‌دهد. به علاوه اثر منفي تنش كم آبي بر كارايي مصرف نور ارقام ذرت با افزايش سن گياه و ورود به فاز زايشي بيشتر نمايان مي‌شود.

Providing optimal conditions for use of radiation in order to produce assimilates the highest efficiency, is a necessary condition to achieve high production. Accordingly, this study was conducted aimed to assessment the importance of reducing the radiation absorption and radiation use efficiency in the formation of dry weight, as well as evaluate changes radiation absorption and radiation use efficiency during growth stages of maize cultivars under different irrigation levels. A split plots experiment performed based on randomized complete block design with three replications in 2010 at agricultural research station in Kermanshah province. Main plots were three levels, supplying 100, 80and 60 percent of total crop water requirement and sub-plots included maize cultivars (S.C704, S.C500 and S.C260). Results showed that S.C704 compare to S.C500 and S.C260 cultivars had more leaf area and dry weight at all levels of irrigation. In optimal irrigation, radiation use efficiency during the reproductive phase of all three cultivars was more than vegetative phase. But in low irrigation, radiation use efficiency during the reproductive phase was decreased compared vegetative phase. By increasing the severity of water deficit, reduced total dry weight of all three cultivars. The interaction between irrigation and cultivar on radiation absorption and radiation use efficiency was significant. For all cultivars in mild water deficit stress conditions role of reduced radiation use efficiency (75.8%) was more than from role of radiation absorption (22%). While in severity stress of water deficit role of reduced radiation absorption (57.1%) was more than from role of radiation use efficiency (42.8%) Therefore, by increasing the severity of water deficit, maize by reduce the absorption radiation and leaf area respond to this condition, however mild water deficit stress was reduced ability of plant to convert radiation absorption to dry matter. In addition, the negative effect of water deficit stress on the radiation use efficiency of maize cultivars with increasing leaf age and entering to the reproductive phase more appeared.