سلامت معنوي؛ چارچوب، محدوده و مؤلفه هاي مبتني بر آموزه هاي اسلام

Spiritual Health: Framework, Scope, and Components Based on The Teachings of Islam

سلامت به لحاظ برخورداري از ابعاد جسمي، رواني، اجتماعي و معنوي مفهوم بسيار پويايي است. مجموع نظرات مربوط به معنويت را مي توان در دو رويكرد كلي جمع بندي نمود؛ الف) معنويت به عنوان مفهوم عام معنايابي. ب) معنويت به عنوان به هم پيوستگي با خدا / الوهيت. از سويي هيچ يك از رويكردهاي غربي قبول ندارند كه انسانها قرار است خليفه خداوند روي زمين باشند. بنابراين سوال اصلي اين پژوهش اين است كه بر اساس آموزه هاي اسلام سلامت معنوي شامل چه مولفه هايي است؟ پژوهش كيفي حاضر با روش كتابخانه اي و تفسيري از قرآن، كتب حديثي، اخلاقي، و نرم افزارهاي تخصصي گنجينه روايات نور، جامع تفاسير نور و كتابخانه اهل البيت و با رويكردي علمي ديني؛ مولفه هاي توكل و حسن ظن به خدا، ايمان و توجه به رضايت الهي، انگيزه و نيت خالص، شكرگزاري، تواضع و فروتني، صبر، تقوا، عدالت، نماز، ذكر خدا، توبه، تفكر و تعقل، تفكر، شناخت نفس و اعتقاد درست به زندگي پس از مرگ را به عنوان برخي از مولفه هاي سلامت معنوي مبتني بر آموزه هاي اسلام به دست آورد. ضروري است نظام سلامت كشور و دستگاه هاي ذيربط براي ارتقاي سلامت در سياستها و راهبردهاي خود نهادينه سازي و گسترش اين مولفه هاي بومي را مدنظر قرار دهند.

Health is a dynamic concept with regard to physical, psychological, social and spiritual dimensions. All the ideas about spirituality can be summarized in two general approaches: (a) spirituality as a general concept of finding meaning; and (b) spirituality as approaching God/ divinity. No western approach accepts that man is supposed to be God’s representative on the earth. Therefore, the main research question is:what components make up spiritual health, based on Islamic teachings? The study is qualitative, and uses a librarymethod and scientific-religious approach. It uses exegesis of the Quran, Hadith and ethical books, Ganjineh-ye Ravayat-e Noor specialized software, complete volumes of Tafsir Noor, and Ahl-e Beit Library. The study identified the following as the components of spiritual health based on the teachings of Islam: Tawwakul, high opinion towards God, faith, attention to the satisfaction of God, pure motive, thanksgiving, modesty and humility, patience, virtue, justice, prayers, remembrance of God, repentance, thinking and reasoning, self-knowledge, and belief in life after death. It is necessary that the Health Care System and other related organizations consider institutionalizing and propagating these local concepts in their policies and strategies.