اثر تاريخ كاشت و پرايمينگ بذر بر سبز شدن، عملكرد و اجزاي عملكرد در سه رقم گندم نان(Triticumaestivum L.)

Effect of sowing date and seed priming on emergence and yieldandyield components of three bread wheat cultivars (Triticumaestivum L.)

به منظور بررسي اثر تاريخ كاشت و هيدروپرايمينگ بذر بر سبز شدن و عملكرد دانه سه رقم گندم نان، آزمايشي به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز در سال زراعي 93-1392 انجام شد. كرت‌هاي اصلي شامل سه تاريخ كاشت (13 آذر، 27 آذر و 14 دي) و كرت‌هاي فرعي شامل سه رقم گندم (استار، چمران و فونگ) و تيمارهاي پرايمينگ (هيدروپرايمينگ و شاهد) بودند. نتايج نشان داد كه تأخير در كاشت سبب كاهش درصد سبز شدن و افزايش زمان سبز شدن در تاريخ كاشت‌هاي دوم و سوم نسبت به تاريخ كاشت اول شد. در مجموع تيمار هيدروپرايمينگ به صورت معني‌داري سبب بهبود سبز شدن نسبت به تيمار شاهد (افزايش 5 درصدي سبز شدن و كاهش زمان سبز شدن تا 2/7 روز) شد. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه صفات تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار‌ دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت با تأخير در كاشت به صورت معني‌داري كاهش يافت. اثرات متقابل تاريخ كاشت و رقم بر صفات وزن هزار‌ دانه، عملكرد دانه و شاخص برداشت معني‌دار بود و نشان داد كه تأخير در كاشت بيشترين و كمترين تأثير را به ترتيب در رقم ديررس استار و رقم زودرس فونگ داشت. در اين پژوهش ميانگين عملكرد دانه در تيمار هيدروپرايمينگ نسبت به تيمار شاهد حدود 17 درصد افزايش يافت. با توجه به نتايج حاصله به نظر مي رسد كه با كاربرد روش هيدروپرايمينگ بذر بويژه در كشت ديرهنگام و تطبيق فنولوژي رقم انتخابي با تاريخ كاشت مي‌توان توليد را بهبود بخشيد.

In order to evaluate effect of sowing date and seed hydropriming on emergence and grain yield of three bread wheat cultivars, a factorial split plot experiment based on randomized complet block design with three replication was conducted in research field of agriculture faculty of shahidChamran university of Ahwaz during 2013-2014 growing season. Main plot included three date of sowing(4 Dec, 18 Dec and 4Jan) and sub plot included wheat cultivars (star, chamran, fong) and priming treatment (hydropriming and control). Results showed that delayed sowing led to reduce emergence percentage and increase emergencetime in second and third sowing dates than the first one. Overal, hydropriming treatment significantly improved emergence compared with control (5% increasing emergene percentage and reduction emergene time by 2/7 days). Mean comparison showed that number of spike per m2, number of seeds in spike, 1000 seed weight, grain yield, biological yield and harvest index significantly decreased with delay sowing date. The effects of sowing date×cultivar on 1000seed weight, grain yield and harvest index were significantly different and indicated that delayed sowing had the highest and lowest effect on star and fong cultivars, respectively. In this research average grain yield increased by almost 17%inhydropriming treatment than the control. It seems that application of hydropriming of seeds especially in late sowing and adapted cultivar with suitable maturity (early, mid and late maturity) and sowing date would be useful for more production.