رمانتيسيسم حقوقي: ساويني و مفهوم volkgeist در حقوق

Legal Romanticism: Savigny and the Concept of Volkgeist

ظهور ساويني مقارن بود با اوج عقل‌گرايي طبيعي در ساحت تفكر حقوقي اروپا. مكتب طبيعي‌گرا واقعي بر نقش اجتماع در شكل‌گيري قوانين نمي‌گذاشت و براي تاريخ يك ملت در شكل‌گيري حقوق ارزشي قائل نبود. در چنين فضايي بود كه ساويني از روح جمعي برآمده از تاريخ يك ملت و نقش آن در ايجاد حقوق صحبت به ميان آورد. ساويني گفتماني جديد در دنياي حقوق ايجاد كرد كه وفق آن حقوق مانند زبان هر ملت يك پديده منحصر به فرد اجتماعي-تاريخي و نه صرفاً عقلي و جهان‌شمول محسوب مي‌شود. با اين وجود عقايد ساويني در نهايت ابهام و پيچيدگي مطرح‌ شده‌اند. در اين ميان، آنچه بيش از ديگر مفاهيم مطروحه از سوي ساويني شگفتي حقوقدانان را موجب شده است، مفهوم volkgeist است كه نويسندگان فارسي زبان با قدري مسامحه از آن با عنوان روح جمعي ملت ياد كرده‌اند؛ اما في‌الواقع volkgeist ساويني به چه معناست و خاستگاه تاريخي اين مفهوم چيست؟ اين نوشتار مي‌كوشد در چارچوبي توصيفي-تحليلي از معني volkgeist در نظر ساويني پرده بردارد. با ايضاح اين مطلب، در پايان مشخص خواهد شد كه ساويني بيش از آنكه حقوقداني تاريخ گرا باشد، آغازگر نوعي رمانتيسيسم حقوقي است.

Savigny's legal philosophy came to prominence when naturalistic rationalism signified the predominant mode of legal thinking in Europe. In the universe of legal naturalism, society as a whole did not undertake an important role in the formation of laws. Nor was history accorded with significance by those following the natural law school. It was in this environment that Savigny spoke of the 'common consciousness of people' and its prevailing presence in conceiving law. However, Savigny's views are expressed in the most ambiguous of manners. This essay commits itself to clarify the legal foundation of Savigny's jurisprudence through a philosophical and historical lens.