پديد آورندگان :
اعتماديان، مريم داﻧﺸﮕﺎه زﻧﺠﺎن - ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم ﺧﺎك , حسني، اكبر داﻧﺸﮕﺎه زﻧﺠﺎن - ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم ﺧﺎك , نورزاده حداد، مهدي دانشگاه پيام نور - گروه كشاورزي , حنيفه ئي، مهرداد دانشگاه تربيت مدرس - اصلاح نباتات
كليدواژه :
اﺳﯿﺪاﺳﺘﯿﮏ , اﺳﯿﺪاﮔﺰاﻟﯿﮏ , اﺳﯿﺪﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ , اﺳﯿﺪﺳﯿﺘﺮﯾك , اﺳﯿﺪﻓﺴﻔﺮﯾﮏ
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: تاثير كاربرد اسيدهاي آلي و معدني در خاكهاي آهكي ايران به طور كامل بررسي نشده است. هدف از اين پژوهش بررسي تأثير كاربرد اسيدهاي آلي استيك، سيتريك و اگزاليك اسيد و اسيدهاي معدني سولفوريك و فسفريك بر مقدار pH و EC خاك و همچنين رهاسازي عناصر غذايي مورد نياز گياهان در محلول خاك مي‌باشد.
مواد و روش‌ها: براي بررسي رهاسازي عناصر غذايي توسط اسيدهاي آلي و معدني از دو نمونه خاك آهكي با بافت لومي استفاده شد. عصاره‌گيري از خاك‌ها با محلول‌هاي اسيدهاي سيتريك، اگزاليك، استيك، سولفوريك و فسفريك با غلظت‌هاي 1، 5 و 10 ميلي‌مولار (25 ميلي ليتر محلول و 10 گرم خاك) و آب مقطر به عنوان شاهد به مدت يك ساعت انجام شد. مقدار pH و قابليت هدايت الكتريكي محلول‌ها بلافاصله پس از عصاره‌گيري اندازه‌گيري شد. غلظت نيترات، آمونيوم، فسفر، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، آهن، روي، مس و منگنز در عصاره اندازه‌گيري شد.
يافته‌ها: به‌طور كلي با كاربرد اسيدها مقدار pH محلول خاك پس از گذشت يك ساعت بين 0/03 تا 1/66 واحد كاهش نشان داد.. تيمار اسيد فسفريك با غلظت 10 ميلي‌مولار در هر دو نمونه خاك بيشترين كاهش pH را نشان داد. تيمارهاي مختلف اسيدهاي آلي و معدني بر مقدار فسفر؛ پتاسيم، كلسيم، منيزيم، نيترات، آمونيوم و عناصر كم مصرف استخراج شده از خاك‌ها تاثير مثبت معني‌دار داشت. بيشترين غلظت فسفر(بجز عصاره‌گير اسيد فسفريك)، كلسيم، منيزيم و آمونيوم استخراج شده به ترتيب با مقادير 4/23، 2797،1078 و 67/2 ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك و همچنين بيشترين روي و مس استخراج شده با مقادير 61 و 74 ميكروگرم بر كيلوگرم خاك در تيمار اسيد استيك 10 ميلي‌مولار در خاك 2 ديده شد. بيشترين مقدار پتاسيم و نيترات آزاد شده به ترتيب با مقادير 673، 247 ميلي گرم بر كيلوگرم خاك از تيمار 10 ميلي‌مولار اسيد فسفريك در خاك 2 به دست آمد. بيشترين مقدار آهن و منگنز استخراج شده نيز به ترتيب با مقادير 5420 و 10320 ميكروگرم بر كيلوگرم خاك در تيمار اسيد سيتريك 10 ميلي‌مولار در خاك 2 ديده شد.
نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه كاربرد اسيدهاي آلي و معدني در خاك بسته به نوع اسيد باعث رهاسازي برخي عناصر غذايي مورد نياز گياهان در زمان كوتاهي (يك ساعت) در محلول خاك مي‌شود. همچنين از بين اسيدهاي به كار رفته اسيد فسفريك بيشترين تاثير را در كاهش مقدار پي اچ خاك داشت.
نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه كاربرد اسيدهاي آلي و معدني در خاك بسته به نوع اسيد باعث رهاسازي برخي عناصر غذايي مورد نياز گياهان در زمان كوتاهي (يك ساعت) در محلول خاك مي‌شود. همچنين از بين اسيدهاي به كار رفته اسيد فسفريك بيشترين تاثير را در كاهش مقدار پي اچ خاك داشت.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Effect of organic and inorganic acids in calcareous soils of Iran has not been properly investigated. The aim of this study was to evaluate the effect of organic acids of acetic, citric and oxalic acid and mineral acids of sulfuric and phosphoric acid on the soil pH and EC and release of essential nutrients in soil solution.
Materials and methods: To investigate for releasing nutrient by organic and inorganic acids, the two calcareous loamy soil samples were used. Extraction of soil with solutions of citric, acetic, oxalic, sulfuric and phosphoric acid in concentrations of 1, 5 and 10 mM (25 ml of solution and 10 grams of soil) and deionized water as control for 1 hours was done. The pH value and electrical conductivity of solutions were measured immediately after extraction. Concentrations of potassium, phosphorus, calcium, magnesium, ammonium, nitrate, iron, zinc, copper and manganese was measured in the obtained extract.
Results: In general, the pH value of the soil extractions decreased after one hour between 0.03 to 1.66 unit. The pH reduction was almost the same in both soils. The pH value was reduced with increasing acid concentration. Phosphoric acid treatment with 10 mM concentration in both soil samples showed the greatest decrease in pH. Various concentrations of organic and inorganic acids had a significant positive effect on released phosphorus, potassium, calcium, magnesium, nitrate, ammonium and micronutrients. The highest released P, Ca, Mg and ammonium with amount of 4.23, 1078, 2797 and 67.2 mg per kg of soil respectively and also the highest amount of Zn and Cu with amount of 61 and 74 µg per kg of soil was seen in 10 mM concentration of acetic acid in soil 2. The highest released K and nitrate with amount of 673 and 247 mg per kg of soil respectively was seen in 10 mM concentration of phosphoric acid in soil 2. The highest released Fe and Mn with amount of 5420 and 10320 µg per kg of soil respectively was seen in 10 mM concentration of citric acid in soil 2.
Conclusion: The results of this study showed that the use of organic and inorganic acids in the soil, depend on acid type caused the release of essential nutrients in short time (1 hour) in the soil solution. Also phosphoric acid has the greatest effect on soil pH reduction.
The results of this study showed that the use of organic and inorganic acids in the soil, depend on acid type caused the release of essential nutrients in short time (1 hour) in the soil solution. Also phosphoric acid has the greatest effect on soil pH reduction.
