ارائه راهبردهاي نورپردازي فضاهاي عمومي شهري با استفاده از مدل سوآت و ماتريس برنامه ريزي استراتژيك كمي (مورد پژوهي: خيابان كريم خان زند، شيراز)

Lighting Strategies for Urban Public Spaces Using SWOT and QSPM: A Case Study of Karim Khan Zand Street, Shiraz

نورپردازي مناسب فضاهاي عمومي شهري با استفاده از راهبرد‌هاي متنوعي انجام مي‌شود. از اينرو در اين نوشتار، با استفاده از روش‌هاي تحقيق توصيفي- تحليلي و موردي و شيوه‌هاي تحقيق مصاحبه، مشاهده، مرور متون و اسناد تصويري، راهبرد‌هاي نورپردازي خيابان‌هاي شهري اولويت‌بندي شدند تا از اين طريق زمينه ارتقا كيفيت فضاهاي عمومي در شب فراهم آيد. به اين منظور خيابان كريم‌‌خان زند شيراز به عنوان مورد پژوهي انتخاب شده است. اين پژوهش از مدل سوآت جهت شناسايي راهبردهاي ارتقا كيفيت نورپردازي خيابان كريم‌خان زند و از ماتريس برنامه‌ريزي استراتژيك كمي جهت اولويت‌بندي اين راهبردها بهره گرفته‌است. گزاره‌ها در ماتريس سوآت با استفاده از مصاحبه با گروه نمونه 25 نفره از متخصصان وزن‌دهي و متخصصان با شيوه نمونه‌گيري گلوله برفي شناسايي شدند. براساس نتايج حاصل از مصاحبه با متخصصان، به طور كلي 12 عامل داخلي (شامل 7 قوت و 5 ضعف) و 12 عامل خارجي (شامل 7 فرصت و 5 تهديد) شناسايي شد. در ميان نقاط قوت، وجود كاربري‌هاي فعال و قرارگاه‌هاي رفتاري در شب در قسمت اعظمي از خيابان كه تأمين‌كننده روشنايي پياده‌رو در فقدان نورپردازي مختص پياده مي‌باشند، داراي بيشترين امتياز نهايي است. در ميان عوامل خارجي نيز امكان تامين روشنايي لازم در مسير حركتي عابرين پياده جهت افزايش امنيت موثرترين فرصت به شمار مي‌آيد. با توجه به مجموع امتيازهاي نهايي عوامل داخلي (2.667) و خارجي (2.568)، استراتژي‌هاي منتخب، استراتژي‌هاي تهاجمي بوده‌اند. نتايج حاصل از اين پژوهش حاكي از آن است كه راهبردهاي تأمين روشنايي مناسب در سرتاسر مسير پياده و تأكيد بيشتر توسط نورپردازي بر تقاطع‌هاي مسير سواره با پياده؛ فراهم شدن شرايط مناسب براي استفاده از فضا در زمان‌هاي مختلف شبانه‌روز براي اقشار مختلف جامعه؛ و تأكيد بر بدنه‌هاي شاخص جداره خيابان از طريق نورپردازي مناسب در مقايسه با ساير استراتژي‌ها در اولويت بالاتري قرار مي‌گيرند.

Various strategies can be used to provide proper lighting in urban public spaces. As such, this paper aimed to present and prioritize the strategies for urban street lighting using descriptive-analytical and case study methods and the techniques of interview, observation, and review of the related literature and visual documents so as to provide an opportunity for improving the quality of public spaces at night. To this end, Karim Khan Zand Street in Shiraz was selected as a case study. In the present study, SWOT analysis matrix was used to identify the optimal strategies for improving the quality of street lighting of Karim Khan Zand Street and Quantity Strategic Planning Matrix (QSPM) was applied to prioritize these strategies. The items of SWOT matrix were specified and weighted based on interviews with a sample group of 25 experts who were selected by snowball sampling method. Based on the results of interviews with experts, overall, 12 internal factors (consisting of seven strengths and five weaknesses) and 12 external factors (including seven opportunities and five threats) were identified. Among the strengths, active uses and behavioral bases at night across large sections of the street that provide lighting for sidewalks in the absence of pedestrian lighting have the highest final scores. In addition, among the external factors, providing the necessary lighting on the path of pedestrians in order to increase security is considered as the most effective opportunity. Given the final total points of the internal (2.667) and external factors (2.568), the selected strategies seem to have been the aggressive ones. The results of the study suggest that strategies of proper lighting throughout the pedestrian path and a greater emphasis by lighting on the intersections of the roadway and the pedestrian path, providing appropriate conditions for the use of space at different times of day for various social groups, and emphasis on street linings by proper lighting are of the highest priority compared to the other strategies.