همگون‌سازي آوايي در قرآن كريم و اثر آن در اختلاف قرائات

Typology of Sources on the Science of Variant Readings in the Domain of Limited Modes of Recitation

همگون‌سازي آوايي آن است كه دو آوا روي هم تأثير گذاشته و به هم نزديك گردند و در صفات يا مخارج، همگون و همرنگ شوند. اين كار هم تلفظ را ساده مي‌سازد و هم در موسيقي سخن اثر مي‌گذارد و انسجام و زيبايي آن را در پي دارد. همسان‌سازي آوايي يا نزديك‌سازي صامت به صامت است كه در قرآن در قالب پديده‌هايي چون تبديل سين به صاد، همسان شدن جهر و همس، ادغام و تبديل نون به ميم نمود دارد يا نزديك‌سازي صائت به صائت است كه مصوت‌هاي كوتاه به دليل همجواري با مصوت كوتاه ديگري به آن تبديل مي‌شود و در اين صورت گاه مصوت كوتاه به مصوت كشيده تبديل مي‌گردد و بر عكس، در موارد اندكي نيز صائت به صامت نزديك مي‌شود. اين نوشتار در پي شناسايي فرايندهاي همگون‌سازي آوايي در قرآن كريم و تبيين نقش آن در انسجام آوايي و اختلاف قرائات است. نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد بخش جالب توجهي از اختلاف قرائات به اختلاف قاريان در جاري ساختن قواعد همگون‌سازي آوايي بازمي‌گردد. قراء در جاري‌سازي اين اصول، سليقه‌هايشان متفاوت است. اين كار به شيوه ادا بازمي‌گردد بدون آنكه در معنا اثري بگذارد. ديگر اين اختلافات اموري زباني و طبيعي است و به تواتر قرآن زيان نمي‌رساند.

Phonetic assimilation refers to the mutual influence of two phonemes upon each other until they come close to each other and get assimilated in qualities or articulation. This makes the pronunciation easier and also effects the melody of speech, heightening its coherence and beauty. Phonetic assimilation is either of consonant to consonant, which is found in the Noble Quran in the form of phenomena such as changing [the pronunciation] of the letter sīn (س) to ṣād (ص), the mixing of pronunciation of loud (جهر) and low (همس) letters, and the joining and transformation of nūn (ن) and mīm (م); or it is the assimilation of vowel to vowel, where short vowels that are adjacent to other short vowels are transformed into other vowels. In such cases, sometimes short vowels change to long vowels or vice versa and in rare cases, the vowels are assimilated to consonants. This paper aims to identify the process by which phonetic assimilation takes place in the Noble Qurʾān and to determine its role in phonemic coherence and the variance of readings. The results of our study show that a considerable part of the differences in modes of recitation are rooted in disagreement between the reciters regarding the instances of phonetic assimilation. In applying the rules pertaining to this, reciters have different approaches. This goes back to the various forms of recitation without impacting the meanings. Other reasons for these differences relate to the language and natural factors that do not impugn on the multiple