معيار و اقسام قرائات شاذ

The Criteria and Types of Uncommon Recitations

مطالعه در زمينه «قرائات شاذ» به عنوان يكي از انواع قرائات در قرآن كريم موضوعي درخور تحقيق است. يكي از مسايلي كه در اين موضوع كمتر مورد توجه قرار گرفته، مسئله ضوابط اينگونه قرائات است، در اين پژوهش به روش توصيفي ـ تحليلي ضوابط و معيارهاي اين نوع قرائات مورد تحقيق و واكاوي قرار گرفته است كه مي‌تواند به شناخت قرائت پژوهان در تفكيك انواع قرائات قرآن كريم كمك نمايد با تتبّع در آثار و نگاشته‌هاي مرتبط با قرائات شاذ به ويژه شواذ قرائات سبعه وعشر به دست آمد كه قرائت شاذ به معناي قرائتي است كه به طريق متواتر و مستفيض كه مردم مقبوليت آن را مي‌پذيرند، نقل نشده باشد. در حقيقت، قرائت شاذ به قرائتي گفته مي‌شود كه غير از روش راوياني كه ابن مجاهد براي قراء سبعه وابن جزري براي قراء عشر برگزيدند وروايت كردند نقل شده باشد. سند، رسم و عربيّت سه ركن اساسي درضوابط قرائات شاذ به شمار مي‌روند كه ساير ويژگي‌هاي قرائات شاذ مانند: حجيت، توثيق راويان، كيفيت روايت و ... براساس اين سه ركن مشخص مي‌شوند.

The study of ‘uncommon recitations’ as one of the types of recitations of the Holy Qurʾān is a topic worthy of research. One of the issues that has mostly been neglected is the issue of the criteria for such recitation. In this research, the descriptive-analytical method is used to investigate and analyze the principles and criteria for this type of recitation, which can then be used to help researchers distinguish between the different types of recitation of the Holy Qurʾān. By going through the works related to the uncommon recitations, in particular the uncommon among the seven and ten recitations, we come to the know that the definition of an uncommon recitation is one which has not reached the people through copious or successive chains of transmission that the people accept. In fact, an uncommon recitation refers to a recitation that has been narrated by other than the seven modes that were selected by Ibn Mujāhid and the ten modes selected by Ibn Jazarī. Chain of transmission, script and ‘Arabic-ness’ are considered the three basic factors that are used to gauge uncommon recitations, and the other features of the uncommon recitations such as: the probativeness, reliability of narrators, quality of narration etc. are all determined based on these three factors.