ديالكتيك ذهن و عين نقدي تحليلي بر رمان آينه هاي دردار گلشيري

The Dialectic of Mind and Object An Analytical Criticism on Ayenehaye Dardar by Houshang Golshiri

ديالكتيك ذهن و عين، يعني به رسميت شناختن توامان متافيزيك و واقعيت؛ بدين صورت كه هر معرفتي ناشي از مبادله دو جريان ذهن و تجربه است. اين ديدگاه فلسفي كه قابل توجه فيلسوفان غربي و شرقي بوده، به عرصه نظريه پردازي در حوزه نقد ادبي وارد شده و مكتب ساختگرا را درگير خود نموده است. گاستون باشلار از نظريه پردازان ساختگرا، بحث ذهن و عين را به روش‌هاي نقد ادبي متون توسع داده است. بر اساس نظريه او مي‌توان از طريق عناصر تقابلي متنوع متن، به تحليل ذهن مولف رمان و تطبيق آن در عينيت نوشتار دست يافت. حاصل اين روش نقد، حتي ممكن است از ذهنيت مولف فراتر رفته و محصولي توليد كند كه مفهوم گسترده‌تري را به معناي متن بيفزايد. رمان آينه ‌هاي دردار، يكي از رمان ‌هاي مدرن با تمي اجتماعي و درامي با نگرش فلسفي است كه در تنظيم ساختار آگاهانه‌ اش، تقابلي زيربنايي تعبيه شده است. روش بررسي مبتني بر ديالكتيك ذهن و عين باشلار در راستاي معني بخشيدن به اين تقابل‌ها كه مبتني بر تعليقي روانكاوانه و در پاره ‌اي از موارد هستي شناسانه هستند، كارساز به نظر مي‌رسد. مقاله حاضر مي‌كوشد تا به كمك اين نظريه به تحليل متفاوتي از اثر هوشنگ گلشيري دست يابد.

The dialectic of mind and object means the recognition of both metaphysics and reality, such that any knowledge is the result of the exchange of two streams of mind and experience. This philosophical perspective, which was of interest to Western and Oriental philosophers, has entered the area of theorizing in the field of literary criticism and has embraced the constructivist school. Gaston Bachlelard, a constructivist theorist, has developed a discussion of mind and object in literary criticism of texts. In “Dialectic of Mind and Object”, Bachelard acknowledges that mind and object can create a dialectic in which everything is formed by confrontation, and we go beyond those forms to analyze their position. Modern novels such as Ayenehaye Dardar ( آينه هاي دردار ) have a psycho-philosophical position because of their emphasis on subjectivism and the reflection of thought through the flow of the mind. Thus, the analysis of such novels, based on Bachelard’s dialectical method of the mind and the object, enters into the textual and hyper-textual layers of the literary work and extracts its esoteric meanings to distract readers from the apparent confusion of the modern text and relate them closely into the novel.