شناخت يكي از متن هاي پنهان ديوان حافظ (اثرپذيري حافظ از دستورالوزاره اصفهاني)

Introducing one of the Intertextualities of Divan-e Hafez, the Inspiration of Hafez from Dastoor Al Vezᾱre Isfahᾱni

شعر حافظ از نظر جايگاه مكاني و زماني در اوج هرم شعر فارسي جاي دارد و او درواقع جامع مفاهيم و مضامين پيشينيان است و اين نكته به روشني گستره مطالعاتي او را نشان مي دهد. بررسي منابع مطالعاتي حافظ و بيان اثرپذيري او از ديگران در بحث آشنايي زدايي در صورت گرايي روسي و در حوزه نقد ادبي مي گنجد؛ خاصه در بحثي كه امروز در نقد ادبي متن پنهان خوانده مي شود، در اين مقاله كه در حيطه نقد ادبي جاي مي گيرد، كوشيده ايم اثري را معرفي كنيم كه حافظ از آن اثر پذيرفته و تاكنون از نظر اهل تحقيق دورمانده است. مسئله اين تحقيق آشكار كردن بخشي پنهان از گنجينه مطالعاتي حافظ و پژوهش در چگونگي اثرپذيري او از اين كتاب و مفاهيم آن است. هدف اين مقاله معرفي متني ناشناخته در زمان ما و معتبر در دوران خواجه و نيز نشان دادن نمودي ديگر از علاقه حافظ به آثار نثر مصنوع بوده است. اين اثر «دستورالوزاره تاليف محمود اصفهاني» است كه به كوشش استاد زنده ياد رضا انزابي نژاد به چاپ رسيده است. بر اساس دست آورد هاي اين پژوهش بهره گيري خواجه شيراز از اين اثر ارزشمند و گمنام گنجينه باشكوه زبان پارسي، به روشني نمايان شده است.

Shafiie Kadkani suggests the “matn e penhan”in Persian for the Christova’s theory of intertextuality. In his idea when the trace of a work is trackable in another text we call it intertextuality. This phenomena has roots in our traditional rhetoric which has been cited in the 13th century by Rᾱzi (2001) when discussing plagiarism. He believes that if a person gets a concept or a sentence from another person and develops it in a better way, and then expresses it eloquently, actually the concept belongs to him and it does not mean plagiarism. In The Indian literary style (Sabk Hindi) the expression “She’r Zamin” (Zamin means ground, land) somehow expresses the basis of the intertextuality which is a part of literary criticism. In Russian formalism and structuralism, we see expressions like motivation and defamiliarization and restoration of others’ motifs; the theory from which Miss Christova derived her theory of intertextuality.