«خود» و «ديگري» در انديشه مهدي بازرگان

The Self" and "The Other" in Mehdi Bazargan

رابطه مطلوب «خود» و «ديگري» به معناي مواجهه بيناسوژگي، رويكردي انتقادي به مدرنيته است و به دفاع از انسان در مقابل سيطره عقل ابزاري مدرن مي پردازد. اين موضوع از سوي متفكران فلسفه وجودي ارائه شده و «مارتين بوبر»، صورت بندي نسبتا روشني از آن ارائه مي كند. بررسي اين موضوع در تفكرات نوانديشان ديني كه نگاه انتقادي به مدرنيسم دارند، اهميت دارد. «مهدي بازرگان» به عنوان يكي از نوانديشان ديني متقدم، در جهت مسئله اصلي اش كه پيوند دين و مدرنيته است، بر اساس انسان شناسي ديني اش، سوژه ايراني را با رويكردي معنوي برمي افرازد و به اين ترتيب ارتباط مبنايي ميان انسان ديني با مفاهيم مدرن برقرار مي كند. اين ارتباط در نوع مواجهه «خود» و «ديگري» در تفكر او نمود روشني دارد. بازرگان، «انسان الهي- اجتماعي» را در كانون تفكر خود قرار مي دهد و از اين جهت مقومات مواجهه مطلوب «خود» و «ديگري» و همزمان پيوند مناسب تر انسان ديني با دنياي مدرن را فراهم مي كند.

The desirable relationship between "the self" and "the other" as the encounter of intersubjectivity, is a critical approach to modernity and defends humanity against the domination of Instrumental wisdom. The thinkers of existential philosophy present this, and Martin Buber provides a clear theoretical formulation. It is important that we examine this issue in the Religious Intellectualism, which has a critical point of view to modernism. Mehdi Bazargan, as one of the forerunners of the Religious Intellectualism, addresses the issue of religion and modernity based on his religious anthropology and create an “Iranian Subject” with a “Spiritual approach” that, thus, establishing a fundamental link between religious man and modern concepts. This connection is evident in the form of confrontation of "the self" and "the other" in his thinking. Bazargan places the divine-social man in the center of his thinking, and thus providing the conditions for the "the self" and "the other" favorable attitudes and simultaneously linking religion and modernity.