اولويت بندي عوامل موثر بر سلامت زنان و راه هاي ارتقا آن: استفاده از تكنيك فرآيند تحليل سلسله مراتبي

Prioritizing Factors Affecting Women's Health and Ways to Promote: Using the Hierarchical Analysis Process

سلامت زنان مفهوم وسيعي داشته و عوامل مختلف زيستي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و محيطي بر آن مؤثرند(1). شواهد تجربي مانند اميد به زندگي بالاتر در زنان نظريه زيست‌شناختي راتاييد مي‌كند. از سوي ديگر، مدل زيست رواني- اجتماعي، سلامت زنان را نتيجه تجارب انها در طي دوره‌هاي مختلف زندگي و تحت تأثير عوامل فرهنگي، روان‌شناختي و اجتماعي مي‌داند(2). نظريه‌هاي رفتاري سبك زندگي را به‌عنوان متغير اصلي و تعيين‌كننده در تفاوت سلامت بين زن و مرد مي‌دانند. برخي نظريه‌هاي رفتاري معتقدند زنان توان كمتري براي مقابله با استرس و موقعيت‌هاي تنش‌زا دارند و به همين دليل بيشتر در معرض بيماري‌هاي رواني نظير افسردگي قرار مي‌گيرند. تفاوت در زمينه نوع و ميزان مشاركت در فعاليت‌هاي اجتماعي نيز به‌عنوان يك عامل رفتاري روي وضعيت سلامتي زنان مؤثر است. فعاليت‌هاي زنان بيشتر در خانه بوده و از پيوندهاي اجتماعي كمتري برخوردارند و بيشتر در معرض آسيب‌هاي رواني و نيز مشكلات جسماني ناشي از اين آسيب‌ها قرار مي‌گيرند(3). در تبيين ذهني يا فرهنگي سلامت، معناي بيماري يا سلامتي، از ارزش‌ها و هنجارهاي حاكم بر جامعه، انتظارات و وظايفي كه جامعه از او دارد، تأثير مي‌گيرد و افراد بر آن اساس خود را سالم يا بيمار مي‌دانند(3). نظر به اهميت سلامت زنان و تاثير آن بر سلامت افراد جامعه، اين مطالعه با هدف اولويت‌بندي عوامل مؤثر ور اهكارهاي ارتقاي سلامت زنان، ارائه مدل تصميم‌گيري و انتخاب بهترين گزينه براي سياست‌گذاران، تصميم گيران و برنامه ريزان نظام سلامت جهت دستيابي به هدف ارتقاء سلامت زنان صورت گرفت.

Background: Women's health has a broad concept that various biological, social, political, economic and environmental factors affect it. This study aimed to prioritize the factors affecting women's health promotion, provide a model for decision making and choose the best option for decision makers and health system planners to achieve the goal of promoting women's health. Materials and Methods: In this descriptive-analytical study, the factors affecting women's health were extracted based on theoretical background and Farmehr's conceptual model. Then, the points of view of five women's health experts on the criteria and options of the model were collected and analyzed using paired comparison tables and Likert measure, and analyzed according to the hierarchical decision-making process. After analyzing the experts 'opinion individually, two methods of computing the geometric meanings and the experts' opinions were combined and the priorities were determined based on group views. The Excel software was utilized to perform the calculations. Results: Among the four main factors, priorities included the individual factors (subcategory of lifestyle), family factors (family relationships) and underlying factors (attitudes and beliefs). In the first level of decision making related to intervention methods in women's health promotion, the multidisciplinary approach was determined; and in the second level of decision-making related to health management, the partnership of governmental and nongovernmental organizations established in the first priority. Conclusion: Based on study results, designing and planning interventions with the prioritization of individual, family and infrastructure factors using multi-disciplinary approach and participation of governmental and nongovernmental organizations for promoting women's health are recommended.