سياست اوراسيايي ايران، انقلاب اسلامي و سياست خارجي

Eurasian Policy of Iran, Islamic Revolution and Foreign Policy

در چهلمين سال پيروزي انقلاب اسلامي در ايران بررسي دستاوردهاي آن در سياست خارجي در منطقه اوراسياي مركزي كار ساده‌اي نيست زيرا در اين چهار دهه تحولات ژئوپلتيك گسترده‌اي در منطقه ايجاد شده است. اين دوران را مي توان به دو مرحله دهه نخست و زمان شوروي و سه دهه بعدي و عصر پسا شوروي تقسيم كرد. در دوران نخست كه دوره انقلاب و جنگ تحميلي بود، قلمرو اوراسيايي در چارچوب اتحاد شوروي و بلوك شرق محيطي بسته و نفوذ ناپذير تلقي مي شد اما با پايان جنگ و آغاز دوره سازندگي در ايران و تحول سياست خارجي آن، محيط اوراسيايي نيز عرصه ژئوپلتيك جديدي براي حضور و نفوذ ايران شد كه ايران با سياستي عملگرا به تعامل با آن پرداخت. پرسش اصلي اين مقاله آنست كه سياست خارجي اوراسيايي ايران در اين چهار دهه بر اساس چه اصول و مفاهيمي شكل گرفت، متحول و اجرا شده و چه نتايجي داشته است؟ ايده اين نوشته آنست كه در دوره نخست سياست خارجي ايران با يك نگرش كلان به شوروي شكل گرفته بود، اما در دوره دوم به شكل عملگرايانه تر و در چارچوب يك سياست چند بخشي و معطوف به ثبات منطقه‌اي، روابط اقتصادي و نفوذ فرهنگي تداوم يافته و اين حوزه به تنوع رفتار خارجي ايران و فرصت بازيگري آن تبديل شده است. براي بررسي اين ايده كوشيده ام تا نخست به مباني نظري اشاره كرده سپس وضعيت محيط منطقه‌اي را ترسيم نموده و با اصول، تحولات و كاركرد سياست خارجي ايران، دستاوردهاي آن را بيان نمايم.

On the eve of the 40th anniversary of the victory of the Islamic Revolution in Iran, the study of its foreign policy achievements in the Central Eurasia region is an important issue. We can divide this forty-year times into two periods: the first decade and the time of the Soviet unio‎n; and the next three decades and the post-Soviet era. In the first period, the era of revolution and imposed war by Iraq, the Eurasian region within the framework of the Soviet unio‎n and the Eastern bloc was considered a closed and impenetrable region. But with the end of the war and the beginning of the period of economic reconstruction in Iran and the transformation of its foreign policy, the Eurasia region was also a new geopolitical arena for the presence, influence and role playing of Iran, which Iran was engaging in with a pragmatic policy.The main question of this article is that how Iran's foreign policy in the Central Eurasia region has evolved over the trend of these four decades, changed, implemented and what has been the results? The idea presents in this article is that in the first period of Iran's politics, it was formed with an ideological and macro-attitude toward the Soviet unio‎n, but in the second period, more pragmatic, within the framework of a multi-sectoral policy and for regional stability, economic relations and influence Cultural continued, and this region has become an important opportunity for its acting. To study this idea, I have tried to clarify the theoretical and conceptual foundations first. Then I will describe the situation in the Eurasia region and then, explain the principles, developments, and functions of Iran's foreign policy and its achievements.