بهره وري آب كشاورزي در استان خراسان رضوي (وضعيت موجود، روش هاي ارتقاء، چشم انداز توسعه)

Agricultural Water Productivity in Khorasan Razavi Province (Status, Upgrade Methods, Development Perspective)

بهره وري فيزيكي آب عبارت از نسبت عملكرد محصول به حجم آب مصرفي است. در اين مقاله ميانگين عملكرد سال 1396 در تمامي شهرستان هاي استان خراسان رضوي براي محاسبه عملكرد در هكتار محصولات (صورت كسر بهره وري آب) استفاده شد. براي آب مصرفي هر محصول در واحد هكتار (مخرج كسر بهره وري آب)، از اعداد برآورد شده توسط كارشناسان معاونت توليدات گياهي سازمان جهاد كشاورزي استان و يافته هاي تحقيقاتي موجود بهره گرفته شد. نتايج نشان داد بهره وري آب در محصولات زراعي و باغي استان در وضع موجود 2/1 كيلوگرم بر مترمكعب مي باشد كه طي يك برنامه 5 و 10 ساله براي ارتقاء به اعداد 55/1 و 9/1 كيلوگرم بر مترمكعب هدف گذاري انجام گرديد. براي دست يافتن به اهداف برنامه ميان‌مدت ارتقاء بهره وري آب كشاورزي در استان خراسان رضوي، 6 برنامه كلان شامل: توسعه سامانه هاي نوين آبياري، اصلاح و بهبود روش هاي آبياري سطحي، اصلاح الگوي كشت، توسعه كشت هاي گلخانه اي، اصلاح و بهبود مكانيزاسيون و كاهش ضايعات محصولات كشاورزي در نظر گرفته شد. در برنامه كوتاه‌مدت ارتقاء بهره وري آب كشاورزي استان خراسان رضوي علاوه بر 6 برنامه كلان ده‌ساله، 6 برنامه كلان شامل: تغذيه و حاصلخيزي خاك، به نژادي، به زراعي و به باغي، آموزش و ترويج، توسعه كشاورزي حفاظتي و بهبود تجارت و بازار محصولات كشاورزي پيشنهاد شده است.

The physical water productivity is the ratio of crop yield to volume of water consumed. In this paper, the average yield of 2017 in all districts of Khorasan Razavi province was used to calculate yield per hectare of crops. For the water consumption of each crop per hectare, estimates were made by the experts of the Department of Plant Production of the Jihad-e-Agriculture Organization of the province and the available research achievements. The results showed that water productivity in the agronomy and horticulture crops in the state was 1.2 kg / m 3, which was carried out in a 5 and 10-year program for upgrading to 1.55 and 1.9 kg / m3. In order to achieve the objectives of the medium-term program for improving agricultural water productivity in Khorasan Razavi province, 6 large programs include: development of modern irrigation systems, modification and improvement of surface irrigation methods, modification of cropping pattern, greenhouse crop development, modification and improvement of mechanization and reduction of agricultural waste were considered. In the short term program for improving agricultural water productivity in Khorasan Razavi province, in addition to six major 10-year programs, includes six macro programs: nutrition and soil fertility, seed breeding, improving agronomy methods, education and extension, conservation agriculture development and improving the trade and the market for agricultural products.