تحليل كهن الگوي «پيرخردمند در كليله ودمنه»

Analysis of “wise old man” archetype in Kalile and Demne

يكي از اصطلاحات مهم كه كارل گوستاو يونگ (carl gustav jung) در روان پزشكي خود به كار برده، كهن الگو (archi type) است كه اقسام مختلف دارد. از برجسته ترين كهن الگوهاي مطرح شده توسط يونگ، كهن الگوي پيرخردمند است. اين كهن الگو غالباً در شخص به صورت راهنما و در ادبيات و اساطير، در قالب شخصيت پيران خردمند روشن ضمير، نمود پيدا مي‌كند. يونگ در آثار خود شاخصه هايي همچون دانش، تعمق، بينش، خرد، زيركي، جذبه، بي‌مرگي و نيز ارتباط با ماوراءالطبيعه را براي آن بر شمرده است. بنابراين مي توان گفت مهم ترين ويژگي پيرخردمند از نظر يونگ، راهنمايي و دستگيري خردمندانۀ قهرمان در زمان بروز مشكلات مي باشد. با توجه به بن مايه هاي تعليمي و سياسي كليله ودمنه كه در قالب حكايت و داستان، بيان شده، در اين پژوهش به روش تحليلي توصيفي، سعي شده است ويژگي هاي برجسته و بارز قهرمانان حكايات كليله ودمنه با خصوصيات مطرح پيرخردمندِ يونگ مقايسه شود. تقريباً مي توان گفت مهم ترين ويژگي هاي پيرخردمند يونگ، در كاركرد و سيماي قهرمانان، شاهان و وزيران مطرح شده در كليله ودمنه، از قبيل راهنمايي، همراهي، سيماي دل نشين، خردمندي و برخورداري از قدرت پيش گويي به وضوح ديده مي شود.

Archetype” is an important term developed by Carl Gustav Jung in his work in psychiatry, which has different types. One of the most prominent archetypes described by Jung is the “wise old man”. This archetype in self is represented as mentor and in myth and literature as enlightened ego old personalities. In his publications, Jung has mentioned different characteristics for this archetype such as knowledge, contemplation, wisdom, insight, intelligence, fascination, immortality and connection with metaphysics. Therefore, it can be said that the most important feature of the wise old man described by Jung is sagely advice and guidance of the hero when arising difficulties. In this research by using analytical-descriptive method, regarding the educational and political motifs of Kalile and Demne which has been described through allegory or fable, it has been tried to compare the prominent characteristics of heroes in Kalile and Demne’s allegories with Jung’s wise old man. It can almost be said that the most important characteristics of Jung’s wise old man such as guidance and companionship, intimate countenance, being wise and possessing the ability of prognosticating are clearly seen in the countenance and function of heroes, kings and viziers described in Kalile and Demne.