واكاوي ديدگاه اهل بيت (ع) به فتوحات صدر اسلام با رويكرد تاريخي ـ حديثي

يكي از مهم­ترين رويدادها پس از رحلت پيامبر اكرم (ص)، فتوحات زمان خلفاي صدر اسلام است. عالمان و صاحب­نظران مسلمان درباره فتوحات صدر اسلام رويكردهاي گوناگوني داشته­اند. برخي با تشبيه كردن آن به غزوات پيامبر (ص)، دفاع از كيان اسلام را انگيزه اصلي آن دانسته­اند. از سوي ديگر، برخي از عالمان رويداد مذكور را يك فاجعه تلقي كرده­اند. بر اين اساس، رويداد مذكور به دليل اهميتش، پرسش­هاي گوناگوني را بر انگيخته است. اين نوشتار در صدد پاسخ به اين پرسش است كه اهل بيت (ع) در برابر فتوحات چه موضعي داشتند؟ براي پاسخ به اين سؤال با واكاوي انگيزه فاتحان و بررسي و ارزيابي مستندات و شواهد خشنودي اهل بيت (ع) از فتوحات، مانند بشارت­هاي پيامبر(ص)، مشورت خلفاء با امام علي(ع)، نقل برخي مورخان مبني بر شركت حسنين (ع) در فتوحات، شركت ياران امام علي (ع) در فتوحات و غيره، همچنين با بررسي و ارزيابي مستندات و شواهد عدم تأييد فتوحات از سوي اهل بيت (ع) مانند: رواياتي كه ناظر به عدم مشروعيت فتوحات هستند و رواياتي كه معيار مشروعيت جهاد (اذن امام) را بيان داشته كه مي­توان عدم مشروعيت فتوحات را از آن­ها استنباط كرد. با بررسي موارد مذكور، به اين نتيجه دست يافتيم كه رويكرد اهل بيت (ع) به فتوحات مثبت نبوده است.