از ﺟﺎن ﺧﺪا ﺧﻮان ﺗﺎ ﺟﺎن ﺧﺪا دان ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻼزﻣﮥ ﻣﯿﺎن ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ از دﯾﺪﮔﺎه ﺟﻼل اﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﻟﻮي

ﻣﻮﻟﻮي ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ را ﻻزﻣﮥ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ، ﻟﺬا اﻋﺘﺒﺎر ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺒﻮق ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ، از دﯾﺪﮔﺎه او ﻣﻨﺘﻔﯽ اﺳﺖ. وي ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮﻓﺘﯽِ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﻧﺴﺎن را ﻫﻮﯾﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﯽ داﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻮﯾﺖ اﻧﺴﺎن رﯾﺨﺘﯽ زﺑﺎﻧﯽ دارد ﮐﻪ در ﺗﻌﺎﻣﻞ زﺑﺎﻧﯽِ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺷﮑﻞ ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد ﻟﺬا ﺑﺎ زوال زﺑﺎن ﮐﻪ ﻣﺮاد از آن ﺳﮑﻮت ذﻫﻨﯽ اﺳﺖ، ﻣﯽ ﺗﻮان ﻫﻮﯾﺖ زﺑﺎﻧﯽ را ﻣﻨﻌﺪم ﮐﺮد. ﺑﺎ از ﺑﯿﻦ رﻓـﺘﻦ ﻫﻮﯾﺖ زﺑﺎﻧﯽ اﻧﺴﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮد و در ﭘﯽ آن ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻏﯿﺮ ﻣﯽ ﺷـﻮد. در اﯾـﻦ ﻧﻮﺷـﺘﺎر از اﻧﻌـﺪام ﻫﻮﯾﺖ زﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل ﻓﻨﺎ در ادﺑﯿﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ اﺳﺖ، ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻫﻮﯾﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻣﻮﻟﻮي ﺑـﺎ ﻣﺘﻤـﺎﯾﺰ ﮐﺮدن ﺟﺎن اول از ﺟﺎن دوم ﺑﻪ ﻣﻼزﻣﮥ ﻣﯿﺎن ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازد و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺟـﺎن اول را ﮐﻪ ﻣﺤﺠﻮب در ﭘﺮدۀ ﻫﻮﯾﺖ زﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ، ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻖ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ. وي ﻫﻮﯾﺖ زﺑﺎﻧﯽ را ﻣـﺎﻧﻊ دﻣﯿﺪن ﺟﺎن دوم در اﻧﺴﺎن ﻣﯽ داﻧﺪ و ﺟﺎن دوم ﯾﺎ ﺟﺎن ﺧﺪادان را ﮐﻪ ﻫﻤـﺎن ﻧﻔﺨﮥ اﻟﻬـﯽ اﺳـﺖ ، ﻋـﯿﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻖ ﻣﯽ داﻧﺪ.