تأثير اندازه ذرات پرليت و مخلوط آن با پيت ماس بر درصد اسانس و عملكرد گياه دارويي بادرنجبويه (Melissa officinalis) در سيستم هيدروپونيك

Effect of particle size of perlite and its mixture with peat moss on essential oil percent and yield of lemon balm (Melissa officinalis) in hydroponic system

نوع بستر كشت بر رشد محصولات هيدروپونيك تأثير دارد. به منظور انتخاب بستر كشت مناسب براي بادرنجبويه در شرايط كشت بدون خاك، دو آزمايش گلخانه‌­اي مجزا با استفاده از بسترهاي كشت حاوي اندازه­‌هاي مختلف پرليت و مخلوط پرليت و پيت ماس انجام شد. تيمارهاي آزمايش اول شامل بستر پرليت (خيلي ريز (كوچك‌تر از 0/5 ميلي­ متر)، ريز (1-0/5 ميلي­ متر)، متوسط (1-1/5 ميلي­ متر)، درشت (2-1/5 ميلي­ متر) و خيلي درشت (بيش از 2 ميلي متر)) به صورت 100% حجمي و تيمارهاي آزمايش دوم شامل مخلوط اندازه­‌هاي پرليت با 50% پيت ماس(50:50) و پيت ماس (100%) حجمي بودند. آزمايش‌­ها در قالب طرح بلوك­‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار طراحي شدند. نتايج نشان داد كه تفاوت معني‌­داري در پارامترهاي مورد اندازه­‌گيري در بسترهاي معدني (اندازه‌­هاي مختلف پرليت)، بسترهاي آلي (پيت ماس) و مخلوط بسترهاي آلي و معدني مشاهده شد. بيشترين وزن تر (98 گرم)، وزن خشك (5/29 گرم) و عملكرد اسانس (0/13 گرم براي هر گلدان) در بستر پرليت 1-0/5 ميلي­متر به­‌دست آمد. در بسترهاي مخلوط پرليت و پيت ماس، بيشترين وزن تر (189 گرم) و وزن خشك (62/4 گرم) در مخلوطي كه اندازه پرليت آن 1/5-1 ميلي­ متر بود، به‌­دست آمد. بيشترين عملكرد اسانس (0/28 گرم در گلدان) در تيمار پيت ماس خالص مشاهده شد. به‌طور كلي، مي­توان نتيجه‌گيري كرد كه اگرچه افزودن پيت ماس به بسترهاي پرليت باعث افزايش پارامتر­هاي رشد و عملكرد بادرنجبويه گرديد، ليكن، در تهيه بستر كشت، بايد اندازه پرليت نيز مورد توجه قرار گيرد.

Type of growing medium affects growth of the hydroponic crops. In order to select a suitable medium for hydroponic lemon balm, two greenhouse experiments were carried out on growing media containing different particle sizes of perlite and peat moss mixed with perlite. In the first experiment, growing media treatments were very fine perlite (<0.5 mm), fine perlite (0.5-1 mm), medium perlite (1-1.5 mm), course perlite (1.5-2 mm) and very course perlite (>2 mm) as 100% by volume. Treatments of the second experiment were mixed grades of perlite with 50% peat moss and peat moss (100% V/V). The experiments were arranged in a randomized complete blocks design with three replications. Results showed that significant differences were observed in the measured parameters in inorganic substrates (perlite with different sizes), organic substrates (peat moss) and mixture of organic and inorganic substrates. The highest fresh weight (98 g), dry weight (29.5 g), and essential oil yield (0.13 g/pot) were obtained in the treatment with perlite size of 0.5-1 mm. In the mixture of perlite and peat moss media, the highest fresh weight (189 g) and dry weight (62.4 g) was obtained in the perlite size of 1-1.5 mm. The highest essential oil yield (0.28 g/pot) was observed in pure peat moss treatment. In general, it could be concluded that although addition of peat moss to perlite substrates increased growth parameters and yield of lemon balm, but the size of perlite should be considered in the preparation of growth medium.