سميت حاد و مزمن اسانس كاكوتي چندساله Ziziphora clinopodioides و آنغوزه Ferula gummosa عليه شب‌پره هندي Plodia interpunctella (Lepidopters: Pyralidae)

Acute and chronic toxicity of Ziziphora clinopodioides and Ferula gummosa essential oils against Plodia interpunctella (Lepidoptera: Pyralidae)

تشديد نگراني‌هاي حاصل از مصرف آفت‌كش‌هاي شيميايي باعث شده تا پژوهشگران دنيا به دنبال راه كارهاي جديد براي كنترل حشرات آفت باشند. اسانس‌هاي گياهي مي‌توانند به عنوان يكي از ايمن‌ترين جايگزين‌هاي آفتكش‌هاي شيميايي در نظر گرفته ‌شوند. در پژوهش حاضر، سميت كشندگي و زيركشندگي اسانس كاكوتي چندساله و آنغوزه روي شب‌پره هندي مطالعه شد. نتايج زيست‌سنجي‌ها نشان داد كه مقادير برآوردشده LC50 اسانس كاكوتي و آنغوزه عليه تخم‌هاي يك‌روزه به ترتيب 98/96 و 82/49 ميكروليتر بر ليتر هوا و روي تخم-هاي چهارروزه به ترتيب 86/40 و 91/38 ميكروليتر بر ليتر هوا بود. مقادير LC50 اسانس كاكوتي و آنغوزه روي لاروهاي سن اول به ترتيب 12/10 و 49/7 ميكروليتر بر ليتر هوا و روي لاروهاي سن پنجم به ترتيب 11/34 و 66/12 ميكروليتر بر ليتر هوا برآورد شد. همچنين، اسانس كاكوتي با LC50 معادل 77/25 ميكروليتر بر ليتر هوا در مقايسه با اسانس آنغوزه با LC50 معادل 72/28 ميكروليتر بر ليتر هوا از سميت بيشتري عليه حشرات كامل اين شب‌پره برخوردار است. بر اساس ميزان LT50‌ برآوردشده، ميزان دوام اسانس كاكوتي و آنغوزه عليه حشرات بالغ به ترتيب 31/6 و 56/7 روز بود. افزايش غلظت اسانس‌ها منجر به افزايش معني‌دار ميزان بازدارندگي تخم-ريزي شد. همچنين، نتايج آزمايش‌هاي خون‌شناسي نشان داد كه با افزايش غلظت اسانس و زمان اسانس‌دهي تعداد كل سلول‌هاي خوني لاروهاي يك روزه سن پنجم به طور معني‌داري كاهش يافت. به‌طور كلي، نتايج مطالعه حاضر نشان داد كه اسانس كاكوتي و آنغوزه از سميت تنفسي قابل توجهي عليه شب‌پره هندي برخوردار هستند. همچنين ميزان حساسيت مراحل مختلف رشد و نمو اين حشره به اسانس‌هاي مورد آزمايش، اختلاف معني‌داري با يكديگر دارد.

Growing concerns of chemical pesticides lead the researchers around the world to find new avenues of insect pest control. Plant essential oils could be considered as one of the ecofriendly alternative for synthetic pesticides. In the present research, lethal and sublethal toxicity of Ziziphora clinopodioides Lam. and Ferula gummosa L. oils were studied against Plodia interpunctella (Hübner). Results of bioassays showed that the estimated LC50 values of Z. clinopodioides and F. gummosa oils were 96.98 and 49.82 µl/l air against one-day-old eggs and 40.68 and 38.91 µl/l air for four-day-old eggs, respectively. LC50 values of Z. clinopodioides and F. gummosa oils were 10.12 and 7.49 µl/l air on 1st instar larvae and 34.11 and 12.66 µl/l air on 5th instar larvae, respectively. Moreover, Z. clinopodioides oil (LC50 = 25.77 µl/l air) was significantly more toxic than F. gummosa oil (LC50 = 28.72 µl/l air) to the adult moths. Based on the estimated LT50 values, it was determined that persistency of Z. clinopodioides and F. gummosa oils were 6.31 and 7.56 days, respectively. Increasing the oils concentration resulted in a significant increase in oviposition deterrenc. Also, hematology assays indicated that total hemocyte population of one-day-old 5th instar larvae was decreased as the oils concentration and exposure time increased. Collectively, results of the present study demonstrated the potent fumigant toxicity of Z. clinopodioides and F. gummosa oils against P. interpunctella. Also, tests on different growth and developmental stages of the studied moth showed clearly differential susceptibility levels of this pest against the oils.