بررسي اندركنش رودخانه و آبخوان در دشت بجنورد به‌وسيله اندازه‌گيري هاي ميداني و مدل‌سازي عددي

مديريت جامع و منطقي منابع آب، مستلزم شناخت روابط بين منابع آب سطحي و زيرسطحي و مديريت تلفيقي مي‌باشد. آبخوان آبرفتي دشت بجنورد با مساحت 65.2 كيلومتر مربع در استان خراسان شمالي مي‌باشد كه بخش اعظم آن را منطقه شهري تشكيل مي‌دهد. تأمين آب شرب از خارج محدوده آبخوان آبرفتي در سال هاي اخير افزايش ارتفاع سطح آب در بعضي نقاط دشت را در پي داشته است كه باعث ايجاد مشكلاتي براي ساكنان و زيرساخت هاي شهر شده است. به منظور شناخت راهكارهاي كاهش اين مشكلات، شبيه سازي تراز سطح آب با استفاده از كد MODFLOW و به كمك نرم‌افزارGMS با در نظر گرفتن رودخانه فيروزه انجام شد و نقش رودخانه در تغذيه و تبادلات با آبخوان مورد بررسي قرار گرفت. بازديدهاي ميداني به منظور اندازه گيري دبي و عمق آب در چندين مقطع رودخانه انجام شد و از اين داده‌ها براي واسنجي مدل بهره گرفته شد. مدل سازي در حالت ماندگار براي مهرماه سال 1390 صورت گرفت و پس از واسنجي، خطاي مدل برابر 0.53 متر به دست آمد. دوره مدل سازي غير ماندگار از مهر ماه سال 1380 الي مهر ماه 1395 شامل ده سال واسنجي و چهار سال صحت‌سنجي بود كه پس از اجرا و واسنجي مدل، ميانگين خطا در دوره واسنجي به 0.83 متر و خطاي دوره صحت‌سنجي به يك متر كاهش يافت. بر اساس نتايج حاصل از بيلان، رودخانه در يك قسمت از مسير خود حدود 2.4 ميليون متر مكعب در سال آبخوان را تغذيه مي كند و در قسمتي ديگر زهكش كننده آبخوان مي‌باشد. در نهايت سناريوهاي ادامه روند موجود، حذف چاه هاي شرب شهر بجنورد و اثر اجراي سيستم فاضلاب تا سال 2025 به مدل اعمال شد كه در انتهاي دوره سناريو نتايج به ترتيب حاكي از افت حدود يك متري سطح آب‌زيرزميني، افزايش تراز سطح آب به ميزان چهار متر و فرو افتادن سطح آب به ميزان 4.5 متر بود.