بكارگيري زمين آمار مكانيزماني در پايش خشكسالي هاي شمال شرق ايران

خشكسالي به عنوان يكي از زيان بارترين بلاياي طبيعي، از جمله پديده هايي است كه هم تغييرات مكاني و هم تغييرات زماني آن حائز اهميت است. تحليل توأم مكانيزماني خشكسالي ها بطور قطع، يكي از روش هاي موثر در پايش و ارزيابي خشكسالي ها به منظور تشخيص به موقع اين رويداد و جلوگيري از اثرات مخرب بعدي خواهد بود. روش هاي زمين آمار مكانيزماني از جمله روش هايي هستند كه با وارد نمودن بعد زمان در معادلات خود به اين گونه تحليل ها مي پردازند. در اين تحقيق، با استفاده از داده هاي بارش ماهانه 48 ايستگاه هواشناسي، باران سنجي و اقليم شناسي شمال شرق كشور طي دوره ي آماري 19812012، شاخص خشكسالي SPI در مقياس 12 ماهه محاسبه گرديد. سپس چهار نوع تابع تغييرنگار مكانيزماني بكار گرفته شد و از طريق معيارهايMSE در برآورد پارامترهاي مدل و معيار MSPE در پيش بيني مقادير مشاهده نشده مقايسه شدند. مدل ضربيجمعي به عنوان بهترين مدل شناخته شد. با بكارگيري اين مدل، مقادير شاخص SPI در سال 2012 توسط روش كريجينگ مكانيزماني برآورد شده و نقشه هاي ماهانه آن با نقشه هاي مقادير مشاهداتي مقايسه شدند. از نتايج تحليل مشخص شد كه مدل توانسته است به خوبي وضعيت هاي خشكسالي و ترسالي را شناسايي نمايد. بنابراين به كمك روش هاي تحليل توأم مي توان شاخص خشكسالي را براي موقعيت ها و زمان هاي دلخواه، پيشگويي كرد. اعتبارسنجي متقابل توابع تغييرنگار مكانيزماني و مكاني محض نشان داد عمكرد توابع مختلف تفاوت چشمگيري با يكديگر نداشته و اين مدل ها نتوانسته اند دقت مدل هاي مكاني را افزايش دهند.