پتروگرافي، ژئوشيمي و سازوكار دولوميتي‌شدن توالي‌هاي پركامبرين پسين در برش چپقلو، جنوب‌‌شرق زنجان

Petrography, geochemistry and mechanism of dolomitization of late Precambrin succession in Chopoghlu Section, South East of Zanjan

برش چپقلو در فاصلۀ 90 كيلومتري جنوب‌شرق شهر زنجان و در كوه‌هاي سلطانيه قرار دارد. مطالعۀ حاضر دربارۀ نهشته‌هاي پركامبرين پسين شامل سازند بايندور به ضخامت 605 متر و متشكل از شيل با ميان‌لايه‌هاي دولوميتي و بخش دولوميت زيرين سازند سلطانيه به ضخامت 100 متر انجام شده است. مطالعه‌هاي پتروگرافي و ژئوشيميايي (XRD ICP-OES) دولوميت‌هاي اين دو سازند نشان داد اين برش داراي 5 نوع دولوميت به شرح زير است: 1. دولوميت‌هاي بسيار ريزبلور؛ 2. دولوميت‌هاي ريزبلور؛ 3) دولوميت‌هاي متوسط‌بلور؛ 4. دولوميت‌هاي متوسط تا درشت‌بلور؛ 5. سيمان دولوميتي. نتايج پژوهش حاضر نشان مي‌دهند بيشترين تنوع دولوميت‌ها در برش يادشده به انواع دولوميت‌هاي ريزبلور و متوسط‌بلور مربوط است. دولوميت‌هاي بسيار ريزبلور به دياژنز اوليه مربوط هستند. دولوميت نوع دوم از تبلور دوبارۀ دولوميت نوع اول تشكيل شده است. دولوميت‌هاي نوع سوم تا پنجم در مراحل آخر دياژنز و در اثر سيالات دولوميت‌ساز (احتمالاً آب‌هاي بين‌حفره‌اي) تشكيل شده‌اند. سازوكار دولوميتي‌شدن براي دولوميت نوع اول الگوي سبخا، دولوميت‌هاي نوع دوم از نوع تدفيني كم‌عمق و دولوميت‌هاي سوم تا پنجم از نوع تدفيني عميق است. مطالعه‌هاي ژئوشيميايي نشان مي‌دهند مقدار كم استرانسيم در دولوميت‌هاي درشت‌بلور اين برش نسبت به آب دريا و دولوميت‌هاي عهد حاضر و حتي نسبت به دولوميت‌هاي بسيار ريزبلور نشان از درشت‌بلورشدن و عمق تدفين بيشتر اين دولوميت‌ها دارد.مقدار فوق‌العاده زياد آهن و منگنز در دولوميت‌هاي برش چپقلو نسبت به دولوميت‌هاي عهد حاضر و آب دريا نشان‌دهندۀ تشكيل اين دولوميت‌ها در شرايط احيايي و حضور باكتري‌هاي احياكنندۀ سولفات است.

Dolomite is mainly composed of internal structures and geochemical properties that usually indicate the conditions of formation environments and can be formed through the different mechanisms. For all these mechanisms, fluid flow and suitable amount of the magnesium in the fluid are required. During recent years, studies of dolomites have been one of the most important issues in the international sediment researches. Most of the Precambrian carbonate sequences are affected by dolomitization. Due to the spread amount of dolomites in the late Precambrian rocks of the Alborz Basin, carbonate systems of Chopoghlu section which are located in the southeast of Zanjan into the Soltanieh Mountains have been discussed in this research. Despite the significant presence of dolomite in the late Precambrian carbonate platforms of the Chopoghlu section, no work has been done up to now related to the texture, geochemical properties and also the origin of the late Precambrian dolomitization in this section. Therefore, this study was carried out to determinate the textural, mineralogical and geochemical characteristics of the late Precambrian dolomites in Chopoghlu section to determinate its dolomitization mechanism and the nature of dolomite fluids.