پتروگرافي و ژئوشيمي ماسه‌سنگ‌هاي پالئوسن شمال بيرجند، خراسان جنوبي: كاربرد آن در تعيين ناحيۀ منشأ، موقعيت تكتونيكي و شرايط آب‌ و هواي ديرينه

Petrography and geochemistry of the Paleocene sandstones from north of Birjand: Implications for provenance, tectonic setting and paleoclimate conditions

بررسي‌ پتروگرافي و ژئوشيميايي (عناصر اصلي و فرعي) نهشته‌هاي پالئوسن شمال بيرجند به‌منظور تعيين برخاستگاه، سنگ منشأ و شرايط هوازدگي ديرينه انجام شد. شواهد پتروگرافي ازجمله كوارتزهاي مونوكريستالين نيمه‌گرد‌شده با خاموشي مستقيم، فراواني خرده‌سنگ‌هاي رسوبي و به مقدار كمتر خرده‌سنگ‌هاي دگرگوني و ولكانيكي و همچنين رسم نتايج تجزيه‌وتحليل مودال ذره‌هاي آواري روي نمودارهاي QtFL و QmFlt نشان مي‌دهد ماسه‌سنگ‌هاي پالئوسن مطالعه‌شده حاصل چرخۀ دوبارۀ رسوبات پس‌از كوه‌زايي هستند. بر اساس مطالعه‌هاي ژئوشيميايي، موقعيت تكتونيكي ماسه‌سنگ‌هاي مطالعه‌شده احتمالاً حاشيه قاره‌اي فعال است. انديس‌هاي هوازدگي شيميايي CIA و PIA محاسبه‌شده براي ماسه‌سنگ‌هاي اين برش نشان‌دهندۀ شرايط هوازدگي متوسط تا زياد در ناحيۀ منشأ هستند. داده‌هاي پتروگرافي، ژئوشيميايي و نقشه‌هاي جغرافيايي ديرينۀ منطقه در زمان پالئوسن شرايط آب‌وهوايي نيمه‌خشك را در زمان نهشته‌شدن اين ماسه‌‌سنگ‌ها نشان مي‌دهند.

The relation between the tectonic setting, provenance and composition of siliciclastic deposits has been investigated by many researchers. The geochemistry of major and trace elements of siliciclastic deposits provides information about provenance, the paleoweathering conditions and tectonic setting of sedimentary basins. In terms of structural division, the study area is located in the Sistan Suture Zone (SSZ). The Paleocene- Eocene siliciclastic strata in the east of Iran have significant development, diversity and thickness lithologically. The studied section is located in the 17 kilometers of north of Birjand and 3 kilometers of east of Fariznuk village the most important way to reach the study area is the main road of Birjand- Mashhad. The Fariznuk section with Paleocene age is 113 meters in thickness and forms from three lithostratigraphic units consisting lower conglomerate, middle sandstone and upper carbonate units. The purpose of this study is to investigate the petrographic and geochemical properties of Fariznuk section in the north of Birjand in order to determine the provenance, tectonic setting and paleoweathering conditions.