موقعيت سنگ‌چينه‌اي و تنوع رخدادهاي سنگ‌هاي آذرين بازيك آلكالن در واحدهاي سنگ‌چينه‌اي پرمين، پهنۀ البرز مركزي

Stratigraphic position and diversity occurrences of basic alkaline igneous rocks in the Permian sedimentary strata, Central Alborz Zone

توالي نسبتاً كاملي از واحدهاي سنگ‌چينه‌اي پرمين شامل سازندهاي دورود (عمدتاً از ماسه‌سنگ و شيل)، روته (عمدتاً از سنگ‌آهك با بين‌لايه‌هايي از مارن) و نسن (عمدتاً از سنگ‌آهك و شيل‌) در البرز مركزي از سياه‌بيشه و هريجان در جادۀ چالوس تا يوش، بلده، زرين‌كمر و ورازان در جنوب آمل، در استان مازندران رخنمون دارد. بر اساس برداشت‌هاي صحرايي و مطالعه‌هاي سنگ‌نگاري، اين سنگ‌هاي آذرين با ماهيت بازيك و آلكالن به‌شكل دايك، سيل و توده‌هاي كوچك ميكروگابرويي و لامپروفيري داخل سازند تخريبي دورود و به‌شكل روانه‌هاي بازالتي همراه با آذرآواري‌هاي وابسته داخل بخش بالايي سازند روته رخنمون دارند. توده‌هاي كم‌عمق ميكروگابرويي و لامپروفيري درون سازند دورود، درحقيقت ماگماي باقيمانده و منجمد‌شده در مجاري تغذيه‌كنندۀ فعاليت آتشفشاني بازالتي در بخش بالايي سازند كربناتۀ روته هستند. سازند دورود در محيط رودخانه‌اي- دلتايي در پرمين زيرين و سازندهاي روته و نسن در پلت‌فرم كربناته (لاگون، پشته‌هاي سدي و درياي باز) در پرمين مياني و بالايي تشكيل شده‌اند. نبود رخساره‌هاي ريفي گسترده و رسوبات توربيداتي نشان‌دهندۀ ته‌نشست توالي عمدتاً كربناتۀ روته و نسن در پلت‌فرم كربناته‌اي از نوع رمپ در پرمين مياني- بالايي است. در اين زمان، البرز مركزي به‌شكل حاشيۀ غير‌فعال در جنوب پالئوتتيس جاي داشته است و فعاليت ماگمايي بازيك آلكالن آن با زمين‌ساخت كششي اواخر پالئوزوئيك در حاشيۀ شمالي گندوانا و هم‌زمان با مراحل آغازين گسترش نئوتتيس در زاگرس قابل‌تفسير است.

A completely lithologic sequence of Permian strata including Doroud (mainly of sandstone and shale), Ruteh (mainly of limestone with interbed marl) and Nesen (mainly of limestone and shale) formations is exist in Central Alborz zone from Siyah-Bishe and Harijan in Chalous Road to Yoush, Baladeh, Zarin-Kamar and Varazan in south of Amol in Mazandaran Provence. Based on the field geology and petrography, these igneous rocks with basic alkaline nature are found as dike, sill and small diabasic, micro-gabbroic and lamprophyric intrusions in the Doroud Formation and as basaltic lava flows and related pyroclastics in the upper part of Ruteh Formation. In fact, low-depth microgabbroic and lamprophyric intrusions in the Doroud Formation were residual and solidified melt in feeding vents of the basaltic volcanism in the upper part of Ruteh Formation. Doroud Formation was deposited in a Fluvial- Deltaic environment in Early Permian, Ruteh and Nesen formations were deposited in carbonate platform (lagoon, barrier and open marine) in Middle–Late Permian respectively. Lack of continues reefal facies and turbiditic sediments indicate that the Routeh and Nesen carbonate formations deposited in a carbonate ramp platform. At this time, the central Alborz was as a passive margin in the south side of the Paleo-Tethys and its alkaline basic magmatic activity is interpretable with the Late Paleozoic extensional tectonics in the north side of the Gondwana and simultaneously with initial stages of Neo-Ttethys development in Zagros.