مقايسه دو قاعده «بسيط‌الحقيقه» و «صرف‌الشيء» در اثبات مراتب توحيد

هدف اين مقاله اثبات مراتب توحيد( ذاتي، صفاتي و افعالي) نيست بلكه نقش دو قاعده صرف‌الشيء و بسيط‌‌الحقيقه براساس مباني فلسفي خود يعني اصالت وجود و اصالت ماهيت در اثبات مراتب توحيد است.در اين نوشتار سعي شده است به روش تحليلي و استدلالي، تفاوت دو قاعده صرف‌الشيء و بسيط‌‌الحقيقه در اثبات مراتب توحيد از دو منظر اصالت وجود و اصالت ماهيت مورد بررسي قرار گيرد. فرضيه اين است كه مراتب توحيد براساس قاعده «صرف‌الشيء» در صورت باور به اصالت ماهيت قابل اثبات نيستند؛ با كمك قاعده بسيط‌الحقيقه، كه ناظر به اصالت وجود و اطلاق وجودي حق تعالي است، علاوه بر صرافت وجود حق، مي‌توان بساطت او را اثبات كرد و غبار كثرت وجودي ناشي از نگرش اصالت ماهوي و تباين حقايق را در ساحت توحيد ذاتي، توحيد صفاتي و افعالي زدود و به اثبات وجود واحد حقيقي پرداخت. نيز اثبات نمود كه نه‌تنها صفات و كمالات ماسواي او بلكه همه افعال و آثار موجودات انتساب حقيقي بدو داشته و همگي مراتب و تجليات آن وجود واحد مي‌باشند.