اثرات دگرگوني ساختار بر ادراك منظر در بافت تاريخي منطقه 12 شهر تهران

The effects of the transformation of the structure on landscape perception in the historical fabrics of the 12th region of Tehran

تحولات كالبدي- فضايي با نام بهسازي و نوسازي يا به تعبيري مدرنيزاسيون شهري سبب تغييرات بنيادين در ساخت و پيكره‌بندي و بافت تاريخي شهر ايراني شده است كه به نظر مي‌رسد اين تغييرات تاثير قابل ملاحظه اي بر ادراك ساكنان از شهر و منظر شهري داشته است. منطقه 12 به عنوان مركز تاريخي و محل شكل‌گيري استخوان بندي شهر، هم از تغييرات ساختاري در درون و هم از تحولات ساختار بيروني تاثير پذيرفته و منظر دگرگونه‌اي پيدا كرده است. اين مطالعه با هدف ارزيابي تغييرات مورفولوژي شهر و رابطه آن با ادارك شهروندان بافت تاريخي از منظر شهري انجام شده است. محدوده تحقيق، بافت تاريخي و استخوان بندي شهر در منطقه 12 را تشكيل مي‌دهد. به منظور تحليل مورفولوژي شهر از رهيافت تئوري چيدمان فضا استفاده و از اين طريق به ارزيابي ساخت و پيكره‌بندي بافت مورد مطالعه و كل شهر تهران پرداخته شده است. تحليل پيكره‌بندي با ترسيم خطوط محوري در محيط نرم افزار Ucl Depthmap 10 انجام گرفته است. همچنين براي تحليل ادراك شهروندان از روش پيماشي و پرسشنامۀ پاسخ بسته با طيف پنج گزينه‌اي ليكرت استفاده شده است. بر اين اساس نمونه‌اي 350 نفره به روش تصادفي منظم از جامعه ساكن در منطقه 12 انتخاب شده و مورد پرسش قرار گرفتند. براساس داده‌هاي ميداني معيارهاي منظر عيني و ذهني مورد ارزيابي قرار گرفت و با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي به صورت فضايي تحليل شد. در نهايت از تحليل همبستگي پيرسون براي ارزيابي رابطه ميان متغيرها استفاده شد. نتايج نشان داد كه كيفيت بصري و ادراكي منظر شهري در محدوده مورد مطالعه رابطه معنادار و مستقيمي با ميزان هم‌پيوندي فضاهاي شهري دارد و با حركت به عمق فضا، از ميزان خوانايي و ادراك منظر شهري در محدوده مورد مطالعه كاسته مي‌شود. بدين معني كه مدرنيزاسيون و نوسازي و بهسازي بافت تاريخي در بازتوليد منظر پيوسته و يكپارچه عاجز بوده است.

This paper presents an approach that attention to the ways in which urban spatial configuration has a distinctive roll in urban landscape perception. Especially in historic urban fabric, configuration draws the ways and represents factors that have transformed urban space during time. In Iran, the physical-spatial transformations have brought about fundamental changes in the construction and configuration of cities. The present study was conducted to investigate the relationship between the city morphology and the citizens’ perception of the urban landscape in district 12, Tehran, Iran. This paper based its main argument around the idea that exist significant relationship between the morphologic properties of the city and the citizens’ perception of the urban landscape. The paper uses some objective methods of spatial analysis to demonstrate how the change of morphology effects on landscape perception. As a configurationally analyses method space syntax approach was employed to evaluate the construction and configuration of the study area. The space syntax method was carried out based on the drawing of axial lines in the UCL Depthmap environment. Also, the survey method and Likert questionnaire were used to analyze the citizens’ perception. Finally, the Pearson correlation analysis was used to evaluate the relationship among the variables. The results showed that the visual and perceptual of the urban landscape has a significant and direct relationship with integration of urban spaces. Also, with moving from edges to depth of urban space, intelligibility and perception of the urban landscape decrease dramatically within the study area. Thus modernization and renovation of the historical fabric has been unbreakable in the continuous reproduction of the landscape.