معرفي و پراكنش لاروهاي خانواده شيرونوميده (Chironomidae) در مصب رودخانه چشمه‌كيله تنكابن (حوضه جنوبي درياي خزر)

Introduction and Distribution of Chironomidae larvae in Cheshmeh Kileh estuary of Tonekabon (South Caspian Sea)

با توجه به اهميت مصب‌ها به عنوان مناطق حساس اكولوژيكي و زيستگاه موقتي بسياري از آبزيان و همچنين اهميت لاروهاي خانواده Chironomidae در زنجيره غذايي و تغذيه ماهيان، تراكم و الگوي پراكنش اين لاروها و ارتباط‌شان با متغيرهاي محيطي در مصب رودخانه چشمه‌كيله تنكابن (حوضه جنوبي درياي خزر) مورد بررسي قرار گرفت. نمونه‌ برداري به مدت يك سال به صورت دو ماه يكبار، از آبان ماه 1393 تا شهريور ماه 1394 در سه ايستگاه (S1 در رودخانه، S2 در مصب و S3 در دريا) با استفاده از نمونه بردارهاي گرب مدل Van Veen (با سطح مقطع 0/03 مترمربع) و سوربر (با سطح مقطع 0/1 مترمربع با چشمه‌هاي به ابعاد 0/2 ميلي‌متر) در سه تكرار انجام شد. متغيرهاي آب شامل دما و شوري و متغيرهاي رسوب شامل دانه بندي و مواد آلي كل (TOM) اندازه گيري شد. در اين تحقيق، از خانواده Chironomidae، سه زير خانواده Chironominae (5 جنس)، Orthocladinae (4 جنس) و Tanypodinae (1 جنس) شناسايي و معرفي شدند. 10 جنس معرفي شده در اين تحقيق براي اولين بار از اين رودخانه و مصب گزارش گرديد. در بين جنس‌هاي شناسايي شده، بيشترين ميانگين تراكم مربوط به جنس Orthocladius (235 عدد در مترمربع) و كمترين آن مربوط به جنس Eukiefferiella (45/5 عدد در مترمربع) بود. نتايج حاصل از پراكنش زماني نشان مي‌دهد كه بيشترين و كمترين ميانگين تراكم لاروهاي Chironomidae به‌ ترتيب در اسفند ماه (133 ± 320 تعداد در مترمربع) و شهريور ماه (11 ± 33/3 تعداد در مترمربع) بود و طبق نتايج آزمون دانكن داراي اختلاف معني‌داري مي‌باشند )0/05(P<. پراكنش مكاني اين لاروها در بين ايستگاه‌هاي مورد بررسي اختلاف معني‌داري را نشان داد )0/05(P< به طوري‌كه ايستگاه‌ رودخانه تراكم (93/6 ± 248/3 تعداد در مترمربع) بيشتري نسبت به ايستگاه‌ مصب (29/6 ± 90/5 تعداد در مترمربع) و ايستگاه‌ دريا (0 ± 0 تعداد در مترمربع) داشت. آزمون همبستگي پيرسون اختلاف معني‌داري )0/05(P< بين تراكم لاروهاي Chironomidae با عوامل محيطي در آب (دما و شوري) و رسوب (دانه‌بندي و مواد آلي كل) نشان داد.

Considering the importance of estuaries as sensitive ecological areas and temporary habitat of many aquatic animals and also importance of Chironomidae larvae in the food chain and fish feeding, density and distribution of the chironomid larval and their relationship with environmental factors in Cheshmeh Kileh estuary of Tonekabon (South Caspian Sea basin) were investigated. Bimonthly from November 2014 to September 2015, in three stations (S1 in the river environment, S2 in estuary environment and S3 in the marine environment) samples were collected using Van Veen grab (0.03 m2) and Surber (0.1 m2, 0.2 mm-mesh size) with three replicates. Environmental factors of water including temperature and salinity and sediment relevant factors such as grain size and total organic matter percentage (TOM) were measured. In the present study, three subfamilies were identified, including Chironominae (5 genera), Orthocladinae (4 genera) and Tanypodinae (1 genera). 10 genera were reported from the river and estuary of cheshmeh Kileh for the first time. Among identified genera, the highest and lowest average densities were related to Orthocladius (235 ind. m-2) and Eukiefferiella (45.5 ind. m-2), respectively. Results of monthly distribution showed that the highest and lowest densities of chironomid larval were in March (320±133 ind. m-2) and in September (33.3±11 ind. m-2) respectively which were significantly different, by Duncan's test (p<0.05). Among sampling stations, river station (S1) showed higher density (248.3±93.6 ind. m-2) than estuary station (S2) (90.5±29.6 ind. m-2) and marine station (S3) (0±0 ind. m-2) which were significantly different (p<0.05). A significant Pearson correlation (p<0.05) between the density of chironomid larvae and environmental factors of water and sediment was found.