تأثير ماده آلي بر بازيابي فسفر باقي‌مانده در يك خاك آهكي

Effect of Organic Matter on Residual Phosphorus Recovering in a Calcareous soil

قسمت اعظم فسفر مصرفي در خاك‌هاي آهكي تثبيت مي‌شود. بخشي از فسفر باقي‌مانده توسط گياهان كشت‌هاي بعدي قابل بازيافت است. ماده آلي يكي از مهم‌ترين عوامل مؤثر در بازيابي فسفر باقي‌مانده گزارش شده است. اين پژوهش نيز به منظور بررسي ميزان تأثير ماده آلي بر بازيابي فسفر باقي‌مانده در ايستگاه تحقيقات كشاورزي برازجان در خاكي با نام علمي Coarse Loamy, Carbonatic, Hyperthermic, Ustic Torriorthents و در كرت‌هاي ثابت به مرحله اجرا در آمد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي و با سه تكرار به مدت چهار سال اجرا شد. فسفر در سه سطح: صفر، 90 و 180 كيلوگرم در هكتار P2O5 از منبع سوپر فسفات تريپل و ماده آلي نيز در سه سطح: صفر، 15 و 30 تن در هكتار كود گوسفندي نيمه پوسيده به عنوان فاكتورهاي آزمايش بودند. فسفر فقط در سال اول اما كود دامي در تمامي سال‌هاي اجراي طرح مصرف شد. در چهار سال اجراي طرح به ترتيب گياهان پياز، كلزا، باقلا و اسفناج كشت گرديد. نتايج نشان داد كه تيمارهاي مصرف توأم كود دامي و فسفر(باقي‌مانده) در تمامي سال‌هاي اجراي طرح سبب حداكثر افزايش در قابليت استفاده فسفر در خاك، غلظت فسفر در گياه و عملكرد محصول نسبت به تيمار شاهد شد. اين افزايش در سال اول اجراي طرح عمدتاً ناشي از اثر مستقيم فسفر مصرفي بود. اما از سال دوم به بعد فسفر بازيابي شده توسط كود دامي بيشترين تأثير را داشت. به طوري كه در سال چهارم اجراي طرح در تيمار فسفر باقي‌مانده از سطح 180 كيلوگرم در هكتار و 30 تن در هكتار كود دامي، بيش از 53 درصد از افزايش در فراهمي فسفر در خاك و 21 درصد از افزايش در عملكرد محصول ناشي از فسفر بازيابي شده توسط كود دامي بود.

Most part of the applied phosphorus is fixed in the calcareous soil. Some part of residual phosphorus can be recovered by the plants of the following years. It is reported that organic matter is one of most important factors in phsphorus recovering. This expriment was designed in permanent plot to evaluate the effect of organic matter on residual phosphorus recovering in a calcareous soil. The expriment was conducted on randomized complete block design in a factorial manner with three replications in four years. Treatments were consisted of farm yard manure(FYM) in three levels ( 0, 15, and 30 ton ha-1) and three levels of phosphrus ( 0, 90 and 180 kg ha-1 as P2O5 from triple super phosphate (TSP). Phosphorus fertilizer was applied only in the first year of expriment, but FYM was used in all of the years. Onion, canola, bean and spinage were planted in the four years of experiment, respectively. Results showed that maximum yield, P concentratin in plant and soil phosphorus availability were followed by application of FYM and P(residual) together in all of the years. This increase was mainly by direct effect of P in the first year of expriment, but recovered phosphrus by FYM had maximum role in the later years. More than 53% of increase in phosphrus availability in soil and 21% of increase in yield resulted from recovered phosphprus by FYM in the treatment of 30 ton.ha-1 FYM and 180 kg.ha-1 P2O5 together in the last year.