پديد آورندگان :
سبزي‌پرور، علي اكبر دانشگاه بوعلي سينا - دانشكده كشاورزي، همدان , طبري، حسين دانشگاه بوعلي سينا - دانشكده كشاورزي، همدان , آييني، علي دانشگاه بوعلي سينا - دانشكده كشاورزي، همدان
چكيده فارسي :
دماي خاك يكي از متغيرهاي مهم در مطالعات هيدرولوژي، هواشناسي كشاورزي و اقليم شناسي مي باشد. با توجه به اين كه دماي خاك فقط در ايستگاه هاي سينوپتيك كشور اندازه گيري مي گردد، كمبود آن در نقاط فاقد ايستگاه يكي از چالش هاي بزرگ در بسياري از مطالعات مرتبط با علوم كشاورزي است. در اين تحقيق، با استفاده از داده هاي يك دوره 10 ساله (2005-1996) دماي هوا، تابش خورشيدي، بارندگي، رطوبت نسبي هوا، فشار بخار آب، سرعت باد و فشار هوا در هشت ايستگاه منتخب هواشناسي (ساري، رشت، تبريز، اروميه، اصفهان، شيراز، زاهدان و يزد)، روابطي تجربي جهت تخمين دماي روزانه خاك در اعماق 5، 10، 20، 30، 50 و 100 سانتي‌متري براي چهار اقليم متفاوت، پيشنهاد شده است. روابط تجربي با استفاده از رگرسيون هاي چند متغيره بين دماي خاك به عنوان متغير وابسته و بقيه متغيرهاي روزانه هواشناسي ( به عنوان متغيرهاي مستقل) استخراج و بر حسب معيارهاي آماري دسته بندي شدند. نتايج تحقيق نشان داد كه روابط پيشنهادي در سطح معني داري جهت تحمين دماي خاك در عمق ها و اقليم هاي مورد نظر قابل اعتماد مي باشند (براي لايه‌هاي سطحي خاك با 94/0 < 2R و براي لايه هاي عميق با 69/0 < 2R). هم‌چنين نشان داده شد كه اهميت تأثير متغيرهاي هواشناسي بر دماي خاك در اقليم‌هاي مختلف، يكسان نمي باشد. از بين متغيرهاي مورد مطالعه، ميانگين روزانه دماي هوا در هر چهار اقليم، بيشترين هم‌بستگي معني دار را با دماي خاك نشان داد (به طور متوسط با 91/0 < 2R براي اقليم گرم نيمه خشك، الي 85/0 < 2R براي اقليم مرطوب). نتايج هم‌چنين نشان داد كه با افزايش عمق خاك، ضرايب تعيين به طور قابل ملاحظه (تا حد 36 درصد) كاهش مي يابند. در اين تحقيق رفتار آماره‌هاي اعتبار سنجي روابط پيشنهادي در عمق هاي مختلف و در هر يك از اقليم-هاي مورد مطالعه نيز بحث مي گردد.
چكيده لاتين :
Soil temperature is one of the important variables in hydrology, agriculture, meteorology and climatology studies. Owing to the fact that soil temperature is only measured at synoptic stations, reconstruction of this variable in other places is of great importance for many relevant agricultural surveys. Using 10-year (1996-2005) daily meteorological observations, including: air temperature, global solar radiation, precipitation, relative humidity, vapor pressure, wind speed and air pressure data, different empirical relationships are suggested. At statistically significant level (P<0.05), the suggested regressions are reliable for estimating soil temperature in various depths (5, 10, 20, 30, 50 and 100 cm) and different climate types. Using soil temperature as the dependent variable and the other meteorological parameters as the independent variables, the multivariable relationships are classified accordingly. The results indicate that the impact of meteorological parameters on soil temperature is not the same. At statistically significant level (P<0.05), the mean daily air temperature presented the highest correlation coefficients with soil temperature for all climate types (on average, from R2>0.91 for warm semi-arid, to R2>0.85 for humid climates). Other results highlighted that the correlation coefficients decreased as the soil depth increased. The behavior of statistical validation criteria of the suggested relations are also discussed for all the mentioned climates.
