تاثير پارامترهاي محيطي بر تنوع زيستي ماهيان رودخانه لاويج، شهرستان نور، استان مازندران

The impact of environmental parameters on fish biodiversity of Lavij River, Noor, Mazandaran Province

به­ منظور بررسي تنوع زيستي ماهيان رودخانه لاويج و رابطه آن با عوامل محيطي، نمونه­ برداري در دي­ ماه 1395 در كل رودخانه (20 كيلومتر) به فاصله 700 تا 1000 متر از هم و با استفاده از دستگاه الكتروشوكر انجام شد. نتايج نشان داد كه ماهيان صيد شده از 6 گونه باربوس (Luciobarbus capito)، سگ ماهي (Paracobitis sp.)، گاوماهي (Ponticola cyrius)، سياه‌ماهي (Capoeta capoeta)، ماهي خياطه (Alburnoides eichwaldii) و ماهي سفيد رودخانه‌اي (Squalius cephalus) بودند. در ايستگاه ­هاي 1 و 2 بدليل ارتفاع زياد و در ايستگاه ­هاي 13، 16 و 17 بدليل دست­كاري­ هاي انساني هيچ نمونه ­اي صيد نشد و در ايستگاه­ هاي 21 و 22 بيشترين تعداد نمونه صيد شد. بررسي شاخص ­هاي زيستي نشان داد كه بيشترين مقدار تنوع شانون در ايستگاه 22 (1/34) و كمترين مقدار اين شاخص در ايستگاه­ هاي 3، 4 و 5 (صفر) كه فقط از گونه Luciobarbus capito نمونه­ هايي، مشاهده شد كه اين ايستگاه ­ها بالاترين مقدار شاخص غالبيت سيمپسون را داشتند. با توجه به نسبت فراواني گونه ­ها و نمونه­ هاي صيد شده در ايستگاه­ ها، ايستگاه 10 بيشترين ميزان غناي گونه ­اي را نشان داد. همبستگي اسپيرمن بين شاخص­ هاي فراواني و تنوع با پارامترهاي محيطي نشان داد كه شاخص تنوع شانون با نيترات، آمونيوم و هدايت الكتريكي در سطح 5 درصد همبستگي معني­داري داشته است. براساس نتايج تحليل افزونگي تغييرات پارامترهاي محيطي بر فراواني گونه ­هاي مختلف موثر بوده به­ طوري كه فراواني ماهي خياطه تا حدود زيادي تحت تاثير تغييرات دما و ميزان آمونيوم مي ­باشد. همچنين شاخص ­هاي شانون، پيلو و تاحدي مارگالف نشان­ دهنده­ ي تغييرات بالاي اين شاخص ­هاي زيستي در رودخانه لاويج هستند كه بطور نسبي با تغييرات غلظت نيترات و آمونيوم در اين رودخانه همبستگي مستقيمي دارند. با توجه به بررسي مقطعي اين مطالعه، احتمالا اطلاعات كاملي از نظر وضعيت ماهيان رودخانه لاويج ارائه نمي­ كند اما مي­ تواند ديدگاه كلي از نظر وضعيت ماهيان اصلي رودخانه به يك اكولوژيست ارائه نمايد.

In order to study fish biodiversity status in Lavij River and its relationship with environmental parameters, in January 2017, sampling was carried out in the river (about 20 km of river length) by electrofishing. 6 species of fish, including Luciobarbus capito، Paracobitis sp., Ponticola cyrius، Capoeta capoeta، Alburnoides eichwaldii and Squalius cephalus were identified. In the first and second stations, because of high altitude, and in stations of 13, 16 and 17 due to human manipulation, no fish sample was collected, while most samples were collected at stations 21 and 22. Biological indices showed the greatest value of Shannon Index in station 22 (H’=1.34) and the lowest value was obtained in stations 3, 4 and 5 (H’=0) with the only recorded species, Luciobarbus capito. Station 3, 4 and 5 had the highest Simpson’s dominance index. Regarding the abundance of species and specimens caught at stations, the highest species richness was detected at station 10. Spearman correlation between abundance and diversity indices with environmental parameters indicated that Shannon index had a significant correlation with nitrate, ammonium and Ec (p<0.05). Based on the results of RDA, changes in environmental parameters can affect the abundance of different species, as the abundance of Alburnoides eichwaldii is mostly influenced by changes in temperature and ammonium level. Indices of Shannon, Pielou and, to some extent, Margalef revealed high changes in Lavij River and directly correlated with nitrate and ammonium levels. According to the sectional study, the present work probably introduces some information on the status of fishes in Lavij River, but not as much as completely. However, this can provide an overall view of fish’s status in river to the ecologists.