اثرات ميزان‌هاي مختلف مصرف كود نيتروژن و آبياري تكميلي بر خصوصيات زراعي و عملكرد دانه ارقام گندم ديم

Effects of different nitrogen application rates and supplemental irrigation on agronomic characteristics and grain yield of bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars under rainfed conditions

اين مطالعه با هدف بررسي اثرات ميزان‌هاي مختلف مصرف كود نيتروژن و آبياري تكميلي بر خصوصيات زراعي و عملكرد دانه ارقام گندم ديم در شهرستان كوهدشت اجرا شد. به‌همين منظور، آزمايشي به‌صورت كرت­هاي دو بار خرد شده با طرح پايه بلوك­هاي كامل تصادفي در سه تكرار و به مدت دو سال زراعي (94-1392) انجام شد. تيمار آبياري در كرت‌هاي اصلي (شرايط ديم (شاهد)، آبياري تكميلي در زمان كاشت، آبياري تكميلي در زمان كاشت + گلدهي در هر مرحله به ميزان 50 ميلي‌متر) و دو رقم گندم نان كريم و كوهدشت در كرت‌هاي فرعي و مقادير مختلف نيتروژن (0، 60 و 120 كيلوگرم در هكتار) در كرت‌هاي فرعي فرعي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و تعداد سنبله در واحد سطح با مصرف نيتروژن به‌طور معني­دار افزايش يافت اما بين دو سطح مصرف نيتروژن تفاوت معني‌داري مشاهده نشد. بنابراين مناسب‌ترين مديريت مصرف نيتروژن با در نظر گرفتن مسائل اقتصادي مصرف 60 كيلوگرم در هكتار نيتروژن مي‌باشد. همچنين آبياري تكميلي باعث افزايش معني­دار عملكرد دانه شد اما بين تيمارهاي آبياري تكميلي اختلاف معني‌داري وجود نداشت. با لحاظ مسائل اقتصادي مي‌توان نتيجه گرفت كه آبياري تكميلي به ميزان 50 ميلي­متر در زمان كاشت نسبت به تيمار شاهد (شرايط ديم) و آبياري در زمان كاشت + گلدهي برتر بود. اگرچه اثر اصلي رقم در صفات مورد بررسي معني­دار نبود اما با توجه به اثرات متقابل فاكتورها، رقم كريم در شرايط آبياري تكميلي در زمان كاشت با مصرف 60 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بيشترين عملكرد دانه را توليد نمود. در نهايت استنباط مي‌شود با استفاده از مديريت آبياري تكميلي و مصرف نيتروژن بتوان عملكرد دانه گندم را در شرايط ديم بهبود بخشيد.

This study was conducted to investigate for the effects of optimum nitrogen application rates and supplemental irrigation on agronomic characteristics and grain yield of bread wheat cultivars in Koohdash under rainfed conditions. The experiments were carried out split- split- plot in randomized complete block design arrangements from 2013- 2015 cropping years. The irrigation treatment (rainfed, planting, planting + flowering with rates of 50 mm), two cultivars (Karim and Koohdasht) and different nitrogen rates (0, 60 and 120 kg/ha) were arrangement in main plots, sub- plots and sub- sub- plots, respectively. The results showed that grain yield, biological yield and number of spike per m2 were significantly increased, but significant difference was not observed between two levels of nitrogen application. Therefore, the most appropriate management of nitrogen application is 60 kg/ha, considering economic issues. Also, the supplemental irrigation significantly increased grain yield, but significant difference was not observed between irrigation treatments. Considering economic issues, it can be concluded that irrigation at planting was superior to non- irrigation and irrigation at planting + flowering. Although, the main effect of cultivar was not significant for evaluated traits, but Karim cultivar produced the highest grain yield under supplemental irrigation at planting and nitrogen application 60 kg/ha. Finally, it can be concluded that wheat grain yield can be improved using supplemental irrigation management and nitrogen under rainfed conditions.