اثر خاك‌ورزي و تناوب گياهي بر خواص فيزيكي خاك، جمعيت علفهاي هرز و عملكرد گندم ديم

Effects of tillage systems and crop rotations on soil physical properties, weed population and wheat grain yield under rainfed condition

در اين پژوهش، اثر سه روش خاك­ورزي و بدون خاك­ورزي در سه تناوب گياهي بر خواص فيزيكي خاك، تراكم علف­هاي هرز و عملكرد گندم در ايستگاه تحقيقاتي تجرك (شهرستان كبودرآهنگ) بصورت كرت­هاي خرد شده بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار طي سال­هاي 93-1391 بررسي شد. سيستم­هاي خاك­ورزي شامل (T1-روش مرسوم (گاوآهن برگرداندار+ سيكلوتيلر مجهز به غلطك)، T2-خاك‌ورز مركب ( تيغه‌هاي قلمي + غلطك)، T3- خاك‌ورز مركب (تيغه‌هاي پنجه‌غازي + غلطك) و T4-بدون خاك­ورزي) در تناوب‌هاي،R1- آيش-گندم، R2- گندم-گندم و R3- نخود-گندم به ترتيب به عنوان كرت­هاي فرعي و اصلي مدنظر قرار گرفتند. در اين آزمايش، برخي خواص فيزيكي خاك شامل جرم ويژه ظاهري خاك و شاخص مخروطي خاك و نيز تراكم علف­هاي هرز و عملكرد و اجزاي عملكردي گندم تعيين شدند. نتايج نشان داد كه تناوب گياهي و روش­هاي خا­ك­ورزي بر جرم ويژه ظاهري خاك و شاخص مخروطي خاك اثر معني­داري نداشت. اثر تناوب گياهي بر جمعيت علف­هاي هرز معني­دار نبود درحاليكه، خاك­ورزي اثر معني‌داري بر جمعيت علف­هاي‌ هرز داشت. خاك­ورزي مرسوم (1/227 كيلوگرم در هكتار) و كشت مستقيم (8/626 كيلوگرم در هكتار)، به ترتيب كمترين و بيشترين مقدار علف­هرز را داشتند. در سال خشك (1391-92) عملكرد گندم در بي‌خاك‌ورزي بيشتر از روش خا­ك­ورزي مرسوم بود.

An experiment was conducted to determine the effects of three tillage systems and no till in three crop rotations on soil physical properties, weed population and wheat yield in Tajarak Research Station (Kaboudarahang Township), Hamedan, as split plot experiment on the basis of RCBD with three replications in growing seasons 2012 to 2014. Tillage methods including (T1) conventional tillage (moldboard plow + cyclotiller equipped with roller), (T2) combination tiller (chisel plow equipped with roller), (T3) combination tiller (sweep plow equipped with roller) and (T4) direct drilling and crop rotations including: (R1) fallow–wheat, (R2) wheat–wheat (R3) chickpea-wheat were arranged in sub and main plots, respectively. Some of soil physical properties including: bulk density and cone index and also weed density, yield and yield components of wheat were determined. The results showed that crop rotations and soil tillage methods had not significantly effect on cone index and bulk density. The effect of crop rotation on weed populations was not significant, but the effect of soil tillage methods on this trait was significant. Conventional tillage (227.1 kg/ha) and direct cropping (626.8 kg/ha) had the lowest and highest weeds quantity, respectively. In dry year (2012-13), wheat grain yield under direct drilling was greater than conventional tillage.