گروه‌بندي ژنوتيپ‌هاي نخود سفيد (.Cicer arietinum L) در كشت انتظاري با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره

Grouping of Kabuli chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes in Entezary planting using multivariate statistical methods

به منظور ارزيابي تنوع ژنتيكي در ژرم پلاسم نخود دريافتي از ايكاردا تحت شرايط ديم در كشت انتظاري، آزمايشي در سال زراعي 96-1395 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو تكرار در پايگاه نوآوري پروژه امنيت غذايي ايران – ايكاردا واقع در شهرستان كامياران (استان كردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزيه به عامل‌ها منجر به انتخاب چهار عامل شد كه در مجموع 7/85 درصد از كل تغييرات داده‌ها را توجيه كردند. عامل اول 29 درصد از تغييرات را توجيه كرد كه شامل صفات ارتفاع بوته، ارتفاع اولين غلاف از سطح زمين، ارتفاع آخرين غلاف از سطح زمين و وزن صد دانه بود و عامل دوم كه حدود 5/28 درصد از تغييرات را توجيه كرد، شامل صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملكرد دانه بود. ژنوتيپ‌هاي تحت شماره 16، 4، 15، 14 و 3 كه داراي عامل اول و دوم مثبت و بالاتري بودند به عنوان ژنوتيپ‌هاي برتر با عملكرد بالا تحت شرايط ديم به صورت كشت انتظاري شناسايي شدند. با توجه به نتايج تجزيه خوشه‌اي براساس صفات مورفولوژيكي، ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي در سه گروه دسته بندي شدند. ژنوتيپ‌هاي گروه اول و سوم از نظر اكثر صفات زراعي مورد بررسي و عملكرد دانه، ميانگين بالاتري را در ميان ساير گروه‌ها و همچنين ميانگين كل ژنوتيپ‌ها داشتند كه اكثر ژنوتيپ‌هاي قرار گرفته در اين دو گروه، ژنوتيپ‌هاي انتخاب شده بر اساس تجزيه پراكنش باي پلات بودند.

To evaluate genetic diversity of Kabuli chickpea genotypes under rainfed conditions in Entezary planting, an experiment was carried out in a randomized complete block design with two replications, in innovation platform of Iran-ICARDA Food Security Project located in Kamyaran city (Kurdistan province) during the year of 2016-2017. Based on the factor analysis, four factors were selected which 85.7 percent of the total variation were explained. The first factor was explained 29 percent of variation which include plant height, the first pod height, the last pod height and 100 grain weight. The second factor was explained 28.5 percent of variation which include number of pod per plant, number of seed per plant and grain yield. Therefor these two factors used to identify genotypes with high yield and yield components and genotypes 3, 4, 14, 15 and 16 were selected as high yield and yield component genotypes in Entezari planting. According to the result of cluster analysis based on morphological traits, the genotypes were classified into three groups. The genotypes of the first and the third clusters in most of agronomic traits and grain yield per plant had high average, compared to other clusters and genotypes average. According to the results of cluster analysis, we can use from genotypes of the first and the third clusters for producing hybrids with early maturity and high grain yield.