ارائه راهبرد جامع و مناسب جهت توسعه احداث سد زيرزميني با استفاده از مدل SWOT و ماتريس كمي QSPM (مطالعه موردي: حوضه كريان)

Providing a Comprehensive and Appropriate Strategy for the Construction of an Underground Dam Using the SWOT Model QSPM Matrix (A Case Study: Keriyan Watershed)

سدهاي زيرزميني، سازه‌هايي هستند كه در زيرزمين ساخته شده‌اند و توانايي ذخيره و در دسترس قرار دادن آب زيرزميني را دارا مي‌باشند. در اين تحقيق با استفاده از مدل تحليلي SWOT به بررسي مكان‌هاي مناسب جهت توسعه سد زيرزميني در منطقه كريان استان هرمزگان پرداخته شده است. ابتدا براي تهيه داده‌هاي لازم با بازديد از منطقه و ارائه پرسش‌نامه به ساكنين منطقه و كارشناسان امر، نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهديدهاي موجود در منطقه براي سدهاي زيرزميني بررسي گرديد. در مرحله نهايي با استفاده از مدل تحليلي SWOT و ماتريس كمي QSPM راهبرد جامع و راهكار مناسب براي سدهاي زيرزميني تعيين شد. نتايج نشان داد كه كاسته نشدن حجم مخزن در اثر رسوب‌گذاري و كاهش تبخير از مخزن سد با ارزش نهايي 0/85 و 0/66 در عوامل دروني و تمايل و همكاري سازمان‌هاي مربوطه و به هم خوردن حق‌آبه پايين‌دست با ارزش نهايي 0/68 و 0/66 در عوامل بيروني، بيشترين تأثير را در انتخاب شدن راهبرد داشته‌اند. براساس نتايج عوامل دروني و بيروني راهبرد در ربع حداكثر- حداكثر قرار گرفت و در راستاي راهبرد تعيين شده با استفاده از نقاط قوت و فرصت‌ها بايد نقاط ضعف را پوشش داد و بر تهديدها فايق شد. راهكارهاي در راستاي راهبرد ارائه و در ادامه براي اولويت‌بندي اين راهكارها از ماتريس كمي QSPM استفاده شد. در نهايت راهكار ارزيابي هيدرولوژيكي، اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي سدهاي زيرزميني قبل و بعد از احداث با امتياز نهايي 3/19 در اولويت اول قرار گرفت.

Underground dams are structures built in underground and are capable of saving and making the underground water available. In this research, by using the SWOT analysis model, suitable locations were investigated for the development of an underground dam in the Keriyan area of Hormozgan province. At first, the necessary data and information were provided by visiting the region and presenting a questionnaire to the residents of the area and experts to investigate the strengths, weaknesses, opportunities and threats in the region for the underground dams. In the final step, by using the SWOT model and QSPM matrix, a comprehensive and appropriate strategy for underground dams was determined. The results showed that among the internal factors, not decreasing the volume of the reservoir due to deposits and reducing the evaporation from the reservoir with a final value of 0.85 and 0.66, and among the external factors, the willingness and cooperation of the relevant organizations and the disruption of downstream water rights with a final value of 0.68 and 0.66 had the greatest impact on selecting the strategy. Based on the results related to the internal and external factors, the strategy was placed in the maximum-maximum quadrant; in line with the strategy, by using the strengths and opportunities, the weaknesses should be overcome and the threats should be tackled. Some strategies were presented. In order to prioritize these strategies, the quantitative matrix QSPM was used. Finally, the hydrological, economic, social and environmental evaluating strategies of underground dams, before and after the construction, with a final score of 19.3 were prioritized.