ارزيابي كيفيت منابع آب زيرزميني دشت عجب‌شير بر پايه شاخص كيفي آب زيرزميني (GQI) و سامانه اطلاعات جغرافيايي

Evaluating Quality of Ajabshir Groundwater Resources Based on Groundwater Quality Indicator (GQI) and Geographical Information System

ارزيابي كيفي منابع آب زيرزميني از نظر تأمين آب شرب، اهميت شاياني دارد. منابع آب زيرزميني دشت عجب‌شير واقع در حاشيه درياچه اروميه به‌دليل برداشت بي‌رويه با افت سطح آب و نفوذ آب شور به سفره آب شيرين مواجه شده است. هدف اين مطالعه، پهنه‌بندي كيفيت آب زيرزميني دشت با استفاده از شاخص كيفي آب زيرزميني و سامانه اطلاعات جغرافيايي است. در اين مطالعه، از نتايج آناليز 10 پارامتر شيميايي كلسيم، سديم، منيزيم، پتاسيم، سولفات، بي‌كربنات، كلرايد، هدايت الكتريكي، كل جامدات محلول و سختي كل در 15 حلقه چاه استفاده شد. ابتدا نقشه غلظت مؤلفه‌ها به‌روش كريجينگ ترسيم شد. سپس بر اساس استاندارد شرب سازمان بهداشت جهاني، نقشه نرمال و رتبه تهيه و با استخراج وزن هر مؤلفه‌ از نقشه رتبه، نقشه شاخص كيفي تهيه شد. نتايج نشان داد كه مقدار شاخص كيفي بين 61 تا 81 در رده‌هاي متوسط تا قابل قبول است. تحليل حساسيت مدل به روش حدف تك‌نقشه نشان داد كه شاخص كيفي نسبت به پتاسيم حساستر است. به‌طوركلي، شاخص كيفيت آب در شمال شرقي به جنوب غربي دشت و ساير مناطق آن به‌ترتيب در رده قابل قبول و رده متوسط قرار مي‌گيرد.

Groundwater quality evaluation is very necessary to provide drinking water. Groundwater excessive consumption can cause subsidence and penetration of saline groundwater into freshwater aquifers in Ajabshir Plain, on the Urmia lake margin. The main goal of the current project was to evaluate the groundwater quality by employing the qualitative indices of groundwater and GIS. Ten parameters of 15 wells including EC, TDS, total hardness as well as the concentration of Ca++, Na+, Mg++, K+, SO4--, HCO3- and Cl- were analyzed. At first, the maps of parameters concentration were prepared by the kiriging method. Then based on WHO drinking water standards, the maps were standardized and ranked for drawing the maps of quality indices. The results showed that quality index changes were in the range of moderate (61) to acceptable (81). Removing the single map method of sensitivity analysis detected the quality index was more sensitive to the K+ parameter. Finally, the quality index from the eastern north to the western south of Ajabshir Plain and the other areas was ranked in the acceptable and moderate classes, respectively.