شگردهاي هنري كتاب «نيستان» اديب قاسمي‌‌كرماني

يكي از مهم‌‌ترين شگردهاي هنري در كتاب «نيستان» اديب قاسمي‌‌كرماني كه نقش بارزي در شهرت اين اثر داشته، بهره‌‌گيري از صورخيال و عناصر علم بيان بوده كه تشبيه، استعاره، كنايه و مجاز، متناقض‌‌نما و حس‌‌آميزي را دربر‌‌مي‌‌گيرد. علوم بلاغي از آغاز طلوع شعر فارسي تا به امروز، همواره مورد توجّه شاعران بوده و حتّي در نخستين اشعار عروضي فارسي نيز مي‌‌توان جلوه‌‌هايي ازآن را جستجو كرد. كتاب «نيستان» كه در قالب مثنوي سروده شده‌‌است، به‌‌لحاظ كاربرد صورخيال در ساختار زبان عاميانه، اثري ارزشمند محسوب مي‌‌شود. در اين پژوهش شگردهاي هنري اين اثر در سطح روساختي، به روش تحليل محتوا مورد توصيف قرار مي‌‌گيرد. اديب كرماني (1308-1238ﻫ.ش) از شاعران حوزۀ ادبيات انتقادي و فولكوريك است و كتاب «نيستان» وي به پيروي از سبك بوستان سعدي سروده شده و او درمقابل جلوه‌‌هاي بلاغي و به‌‌ويژه صورخيال مطرح در بوستان، با بهره‌‌گيري از كلمات و تعبيرات خاص مردم كوچه‌‌و‌‌بازار و صنف شالبافان، اثر نقيضي در تقابل با بوستان سروده‌‌است. پاسخ به سؤال اصلي تحقيق كه دريافت مهم‌‌ترين شگردهاي هنري و جلوه‌‌هاي بلاغي «نيستان» و ميزان موفقيت شاعر در اين زمينه است، هدف موردنظر نويسندگان را دربرمي‌‌گيرد. نتيجۀ پژوهش نشان مي‌‌دهد كه شاعر از واژگان محلي و عاميانه، تعبيرات و اصطلاحات صنف شالبافان و كنايات خاص مردم كوچه‌‌و‌‌بازار، به‌‌عنوان شگردهاي هنري سبك خاص خود استفاده كرده و در اين زمينه به توفيق نسبي دست‌‌يافته‌‌است