تحليل ارجاعات بينامتني و فرامتني در تمثيل‌هاي صائب

نظريه ارجاع به بررسي روابط و خوانش بينامتني و فرامتني در متن‌ها مي‌پردازد. اين‌ نظريه، آثار ادبي مخاطب را به ديگر متن‌ها و فرامتن‌ها ارجاع مي‌دهد و مخاطب مي‌تواند براساس آن، متن‌ها را با ارجاع به مصداق‌هاي عيني و بيروني، يا با ارجاع به متن‌هاي ديگر درك و دريافت كند. پژوهش حاضر تمثيل‌هاي صائب را ازمنظر اين نظريه بررسي مي‌كند؛ چراكه صائب در هر تمثيلي،‌ مخاطب را به يك متن يا فرامتن ارجاع مي‌دهد. نويسندگان سعي كرده‌اند با شيوه توصيفي– تحليلي به معرفي و تحليل متن‌ها و فرامتن‌هايي بپردازند كه صائب در ساختن تمثيل‌ها از آن‌ها بهره برده‌است. دستاورد اين پژوهش بيانگر دو نكته مهم است: اول اينكه تمثيل مبناي ارجاعي دارد؛ يعني شاعر براي اثبات هر مدعايي خواننده را به يك مثل ارجاع مي‌دهد و ديگر اينكه اين مثل‌ها براساس ارجاع بينامتني يا فرامتني ساخته شده‌اند. قرآن مجيد، احاديث، احكام شرعي و سرگذشت انبياء‌ از مهم‌ترين متن‌ها و اجتماعيات و طبيعت نيز از اصلي‌ترين فرامتن‌هايي هستند كه صائب در تمثيل‌‌پردازي از آن‌ها بهره برده‌است. شيوه پژوهش ابتدا جمع‌آوري و دسته‌بندي تمثيل‌هاي صائب براساس پيش‌زمينه‌هاي ديني، فكري و فرهنگي بوده‌است؛ سپس اين شواهد با توجه به گونه‌هاي ارجاع درون‌متني يا برون‌متني و خوانش محاكاتي يا نشانه‌اي تحليل و بررسي شده‌اند.